Leren over online leren

De boeken gekaft, een gloednieuwe agenda op zak en klaar om je kennis bij te spijkeren? Steeds meer websites helpen je graag met een uitgebreid educatief aanbod. Betaald of gratis. Met of zonder kans op diploma of certificaat. Meteen beginnen of inschrijven voor een bepaalde datum? We gaan leren over online leren en kijken bij een aantal online leerscholen welke cursussen ze aanbieden over de toekomst van onderwijs. Op die manier kijken we hoe deze sites zich van elkaar onderscheiden.

Coursera is één van de grootste en bekendste online leeromgevingen. Op deze site wordt de cursus 'What future for education' aangeboden. In deze cursus begeleidt Clare Brooks van de universiteit van Londen de cursisten om na te denken over hoe de toekomst van onderwijs eruit ziet. In de introductievideo maakt ze gelijk duidelijk dat dit niet betekent dat er alleen over technologie wordt gesproken.

Je kan meteen gratis beginnen aan de cursus, maar wie een certificaat wil na afloop moet daar 45 euro voor betalen, waarvan volgens Coursera de helft naar de universiteit gaat. Aan het einde van elke video word je daar nog even op gewezen. Niet verwonderlijk, want Coursera is een commercieel bedrijf waar investeerders geld in hebben gestoken. De cursus bestaat uit zes blokken die weken worden genoemd, maar je kan zelf bepalen hoe snel je door het materiaal heen wilt werken. Een week bestaat uit diverse video's, opdrachten en reflecties. De eindopdracht is om zelf een TED Talk te maken over de toekomst van onderwijs.

De video's zijn lezingen waarin Clare telkens praat met een andere professor over vragen als 'Wat zijn de prioriteiten van regeringen voor onderwijs?', 'Wat maakt een goede onderwijzer?' en 'Hoe leren we?'. Die interviews zijn opgedeeld in drie tot zes video's, maar vormen samen een doorlopend verhaal. Onderaan de lezingen zijn discussies te vinden zodat je kunt zien welke vragen andere cursisten hebben over het materiaal.

Hoewel je alles in eigen tempo kunt uitvoeren zijn er wel deadlines voor huiswerk. Zo wordt geadviseerd om binnen twee weken een aantekening in je eigen logboek te maken. Clare moedigt cursisten aan om de discussie over de toekomst van onderwijs op sociale media aan te gaan, maar je kunt ook vragen beantwoorden in de AnswerGarden, een aparte website, los van Coursera.

Het geheel ziet er overzichtelijk uit, je kan gemakkelijk zien waar je in de cursus bent gebleven en het is prettig dat één begeleider je door al het materiaal praat. Alle opdrachten en discussies zijn via een overzichtelijk menu van de cursus terug te vinden. Afronden van de cursus vergt wel zelfdiscipline.

Een andere bekende site waar je online cursussen kunt volgen is EdX, een initiatief van Harvard en MIT die zichzelf erop voor laat staan nonprofit en openbron te zijn en blijven. We duiken hier meer in de rol van technologie in het onderwijs met een cursus van het MIT: Design and Development of Educational Technology. Net als bij Coursera kun je kiezen voor meteen gratis beginnen of betalen om in aanmerking te komen voor een certificaat. Dat digitale papiertje kost in dit geval 99 USD. De gastheer van deze cursus is Eric Klopfer. Deze MIT-professor richt zich op de ontwikkeling van computergames en - simulaties om wetenschap, technologie en wiskunde te begrijpen.

Klopfer wordt bijgestaan door andere professoren in deze cursus in zes delen. Oorspronkelijk in 2014 opgezet in weken, maar nu hernoemd tot units zodat je zelf je tempo kunt bepalen. De basis van deze cursus zijn ook video's, aangevuld met opdrachten, leesmateriaal en opdrachten. Dat varieert van proberen om jongleren te leren (om erachter te komen hoe het ook alweer was als je iets niet kunt) tot de eindopdracht: het pitchen van een nieuwe educatie technologie. Overigens geeft de cursus het advies dit vooral als een aardige extra vaardigheid op een CV te zien en niet teveel te hechten aan een eindcijfer.

Omdat de cursus nu bijgewerkt wordt, staan er nog maar drie onderdelen online. Eind maart staan alles zes onderdelen op de site. Op EdX heeft de cursus ook een eigen menu, maar soms is het iets harder zoeken waar alles staat. Video's staan in omgekeerde volgorde, zodat je eerst een updatevideo kijkt en de oorspronkelijke introductie van het onderdeel wat verstopt zit. Maar wie dat eenmaal doorheeft, kan op aardige extra's stuiten zoals een kaart van waar alle deelnemers wonen, tips voor het maken van aantekeningen tijdens MOOC's en een los forum om door te kunnen praten over de cursus.

Een van de kritieken op MOOC's is dat ze erg gericht zijn op specifieke vaardigheden om beter te leren werken en direct resultaat te halen. Ruimte voor wat breder wetenschappelijk onderzoek is er minder. De cursussen op Udemy bevestigen dat beeld: hoe word ik Java-ontwikkelaar, NodeJS begrijpen, de top5 fouten in marketing en hoe je ze moet vermijden. De meeste cursussen klinken als zelfhulpboeken en ze ogen niet allemaal even betrouwbaar.

Bijvoorbeeld de cursus How to get real fast results from any online course you take. We snuffelen alleen even aan de gratis preview van deze cursus, want we hebben sterk het vermoeden dat vooral auteur Daniel Hall (bekend van bestseller 'Speak on Cruise Ships') hele snelle resultaten behaald door deze online cursus. Deelname kost 110 dollar. Naast deze besloten cursussen bied Udemy ook gratis cursussen aan. In de categorie 'Educational development' zijn dat vooral cursussen hoe je zelf een Udemy-cursus moet maken en veel cursussen over hoe je geld kunt verdienen met het maken van een Udemy-cursus.

Hoewel de site er erg overzichtelijk en gebruikersvriendelijk uitziet, er meteen gerelateerde cursussen worden aangeboden als je je voor een cursus inschrijft en er een mooie opdeling is in categorieën en subcategorieën, hebben we moeite om een goede, inhoudelijke cursus over de toekomst van hoger onderwijs te vinden. We werpen een blik op Cognitive Development in Social Context: Experiments and applications van Eugene Subbotsky. De cursus lijkt vooral uit video's te bestaan met een quiz aan het einde van 14 vragen. Er zijn geen opdrachten, geen leesmateriaal of andere extra's. Bij een aantal betaalde cursussen zien we overigens wel opdrachten, artikelen en andere extra's.

Voor praktische, taakgerichte vaardigheden is Udemy ongetwijfeld een prima bron, zeker voor mensen die daar geld in willen investeren. Wie de centen op zak wil houden en toch de geest wil scherpen over de toekomst van onderwijs, kan beter even verder kijken.

Deze dochteronderneming van Open University biedt veel online cursussen aan en ook over de toekomst van onderwijs. Er is een cursus van de universiteit van Groningen: Students taking charge of education. De universiteit van Leeds biedt een interessante cursus aan: Learning online: learning and collaborating. En Get started with online learning van The Open University oogt ook veelbelovend.

Al die cursussen zijn alleen nog niet begonnen. Er zijn introductievideo's, we kunnen zien dat ze variëren van twee tot vijf weken en een paar uur per week kosten. Om te ontdekken hoe een cursus op FutureLearn werkt, melden we ons aan voor een cursus die wel is begonnen. Dat is in de categorie Teaching & Studying ten tijde van schrijven alleen 'Assessment for learning in stem teaching'.  

De opzet lijkt op wat we bij Coursera en EdX zagen: een forum om jezelf te introduceren, veel video's met professoren die onderdelen uitleggen en opdrachten en testjes. Onderaan elke pagina kan dat onderdeel afgevinkt worden als afgerond. Op die manier is de progressie goed zichtbaar en klik je soepel door de lessen. De cursus is opgedeeld in zes weken en ook hier is het mogelijk om een certificaat te kopen. Hoeveel dat kost wordt pas gemeld als je de cursus voor de helft hebt afgerond.

Bij FutureLearn dus een uitgebreid aanbod, maar het is niet voor de ongeduldigen. Veel cursussen starten op een specifieke datum en de inhoud wordt ook gefaseerd aangeboden. Behalve categorieën biedt FutureLearn ook thema's aan die uit meerdere lessen bestaan, voor diegenen die echt de diepte in willen. 

Dit is slechts een kleine greep uit het aanbod van online cursussen. De website Open Culture biedt een overzicht van nog meer cursussen die op verschillende plekken worden aangeboden. In Nederland is de Universiteit van Nederland begonnen, maar deze biedt alleen videoregistraties van colleges, geen volledige online cursussen. Veel van de Amerikaanse universiteiten bieden zelf online cursussen aan. 

Nog een erg goede site die we willen noemen, is Khan Academy. Hier krijg je een avatar die groeit naarmate je meer leert. De cursussen zijn van hoog niveau, alleen konden we er geen hele cursus over de toekomst van onderwijs vinden. Bovenstaande TED-Talk van Salman Khan behandelt dat onderwerp wel.

Ontdekken wat voor soort MOOCs de Nederlandse universiteiten aanbieden? Lees een onderzoek van de Tegenlicht-redactie naar innovatie op binnenlandse universiteiten.