De opkomst van Azië

Volgens China-kenner Martin Jacques staat we aan het begin van een Chinese wereldorde. Ook andere Aziatische landen maken een economische groeispurt door. Die opkomst van Azië is niet bij toverslag ontstaan. Wandelend langs de zijderoute door het archief van VPRO Tegenlicht vinden we al snel tekenen die deze Aziatische hegemonie aankondigen. 

De klassieke oudheid, Columbus' ontdekking van Amerika; in het Westen wil men nog wel eens geloven dat het altijd al de wereld gedomineerd heeft. Toch waren achttien eeuwen lang de grote Aziatische landen de sterkste in de wereld. Slechts de afgelopen tweehonderd jaar controleerde het Westen de wereld. Waarom denken we dan dat modernisering van arme landen automatisch verwestering betekent? Volgens Kishore Mahbubani, oud-ambassadeur bij de VN, is dat een misverstand.
 

"De reden waarom het Westen de wereld kon domineren, was omdat het superieur was op het gebied van wetenschap en technologie", zegt Mahbubani. Promovendi op universiteiten over de hele wereld dragen meer en meer Aziatische namen. Die enorme poel aan hersenkracht wordt nu aangeboord door China.
 

Singpore is één van de snelst groeiende economieën in Azië. Oud-bestuursvoorzitter Kees van Lede van Akzonobel legt in dit fragment uit hoe hoe dat kan. "Er was natuurlijk wel kritiek op het politiek systeem, maar relatief gezien was het rustig. Dat schepte zekerheid. Bovendien kent men hier een hoogwaardige dienstverlening". Volgens Van Lede zorgen deze voorwaarden voor een gunstig investeringsklimaat.
 

Grondlegger van de Singaporese staat Lee Kuan Yew vertelt hoe hij van Singapore een economisch succes maakte. Als enige nodigde het inmiddels overleden staatshoofd buitenlandse multinationals uit om te investeren in Singapore.
 

In 'De Chinese bubble' vertellen een bouwvakker, een autoverkoper en een onroerendgoedmagnaat over hun eigen droom en hun geloof in het economisch wonder. Als archetypen van de ontwikkelingsstadia van de Chinese economie geven zij een gezicht aan het mirakel van ongekend snelle groei.
 

Wat doet de economische groei met de Chinezen zelf? Terwijl de wereld zich blindstaart op de schier oneindige wolkenkrabbers in Shanghai, op de halskettingen van Cartier die in China niet aan te slepen zijn, is er een groep slimme Chinese studenten die zich durft af te vragen: is dit nu alles?

In het tussen marxisme en marktwerking verscheurde China zoeken jonge intellectuelen naar houvast bij Confucius in 'China: van Cartier naar Confucius'.
 

In 2013 portretteerde Tegenlicht een groep Nigeriaanse immigranten in de Chinese metropool Guangzhou. De gemeenschap vormt de voorhoede van een belangrijke tendens die de economische en politieke ontwikkeling van de eerste helft van de 21ste eeuw zal bepalen: de koers van de emigratiestroom uit lage lonen landen wordt verlegd, van het oude continent Europa naar nieuwe economieën in Azië.
 

Inmiddels kijkt China over zijn landsgrenzen heen. In 'De uitverkoop van Griekenland' keek Tegenlicht hoe het Chinese bedrijf Cosco de haven van Griekenland overnam. Ze maakten van de haven Piraeus de springplank naar Europa en Rusland.