Na een gruwelijke burgeroorlog wil Rwanda nu in rap tempo een volwaardige informatiesamenleving worden volgens 'Visie 2020' van president Kagame.

Eenentwintig jaar geleden verloren circa een miljoen mensen hun leven bij de Rwandese burgeroorlog en genocide. Negen jaar later vroeg VPRO Tegenlicht (in 2002-2003) zich af of Rwanda als klein, drukbevolkt en ingesloten land zonder noemenswaardige grondstoffen een kans heeft. Het land is nu een van de snelst groeiende economieën van Afrika met een groei van het BNP rond de 8%. Er ontstaat een ondernemende middenklasse die elektronisch incheckt in bussen, beschikking heeft over een landelijk 4G-netwerk en buiten de landsgrenzen kijkt.

Deze groei is te danken aan het succesvol aantrekken van toerisme, financiële diensten en investeerders uit Azië en het Midden-Oosten. Er ontstaat een goed opgeleide middenklasse die de diensteneconomie van het land laat groeien. De armoede neemt gestaag af, al moet nog steeds meer de helft van de bevolking het doen met minder dan 1,50 USD per maand.
 

Rwanda slaat industrialisatie over

Paul Kagame - de populaire, maar tegelijkertijd omstreden president van Rwanda - wordt genoemd als een belangrijke factor in deze ontwikkelingen. Kagame spiegelt zich graag aan Singapore's langdurig politiek leider Lee Kuan Yew die van een klein, overbevolkt land een economische handelsmacht wist te maken.

Op het eerste gezicht verschillen de twee landen enorm. De een ligt omringt door zee in het midden van vele internationale handelsroutes, terwijl de ander een ingesloten bergnatie is. Kagame wil het Singapore-model wel degelijk serieus toepassen op Rwanda. De president wil industrialisatie als tussenstap overslaan en meteen doorgroeien naar een post-industriële samenleving. Draaiend op handel, diensten en informatietechnologie. 

Er zijn nog andere overeenkomsten. Inmiddels is het Rwanda van Kagame net zo netjes als Singapore: plastic zakjes zijn zo goed als verbannen en de straten zijn schoon. Evenals Kuan Yew wordt Kagame zowel bewonderd als bekritiseerd om zijn voortvarende, maar autoritaire stijl van leiden en de uitruil van economische voorspoed met individuele vrijheden.

Visie 2020

Een van Kagame's speerpunten is de 'Visie 2020'. Hierin wordt gestreefd om in een korte tijd van Rwanda een kenniseconomie te maken met een grote groep middeninkomens. Informatietechnologie is hierbij essentieel en in het kader daarvan krijgen alle scholieren laptops om op te werken en de nodige ICT-vaardigheden aan te leren. In 2013 sloot Rwanda een omvangrijk akkoord met Zuid-Koreaanse telecombedrijven om een landelijk 4G-netwerk aan te leggen. Dat is inmiddels gebeurd en maakt razendsnel internet mogelijk voor iedereen die het kan betalen.

Het 2020-plan lijkt te werken. Er begint een informatiesamenleving te ontstaan met een nog prille, maar groeiende middenklasse van ondernemers. Om verdere technologische innovatie en software startups te bevorderen, zijn er inmiddels in de hoofdstad Kigali een aantal netwerkplaatsen voor startups. In deze open ruimtes kunnen programmeurs en ondernemers netwerken en samen aan projecten werken.
 

I congratulate the Rwandan people and the government for all achievements in the use of ICTs for sustainable development and for wide contributions. The progress of about 28 per cent internet penetration, more than 70 per cent mobile phone penetration and the recently adopted cyber security policy are some of the indicators of the government’s efforts toward achieving the benefits of e-Governance systems.

Tim Unwin, Commonwealth Telecommunications Organisation

Inmiddels wordt Rwanda geprezen als een voorbeeld voor de rest van Afrika als het gaat om ICT en een elektronische overheid. Wel is er nog een lange weg te gaan. Zo leven vele mensen in Rwanda nog steeds in diepe armoede en loopt Rwanda op ICT-gebied in Afrika zeker niet voorop. Toch is het opmerkelijk hoe het land zich sinds 1994 zo drastisch heeft kunnen omvormen en ontwikkelen. Rwanda is een goed voorbeeld van hoe een klein, ingesloten bergstaatje, dat niet veel te bieden had, zichzelf opnieuw kan uitvinden.