In vier afleveringen verkent Tegenlicht hoe we de crisis als kans kunnen benutten. Op ons weblog wordt het thema Crisis als kans op scherp gesteld met speciaal voor Tegenlicht geschreven columns door de auteurs van Me Judice, het onafhankelijk discussieforum van economen.

Deze week is de stelling: Toezicht op en regulering van de financiële markten wordt eigenlijk onmogelijk gemaakt door de complexiteit van de producten die er verhandeld worden. Bankiers snappen die nauwelijks, laat staan politici.
 
Paul de Grauwe is hoogleraar internationale economie aan de universiteit van Leuven en adviseur van voorzitter José Manuel Barroso van de Europese Commissie.

return van de bankiers

Het wordt nu stilaan duidelijk dat de bankiers hun slag thuis halen. Enkele hervormingen aan de rand, ja, maar de essentie van het oude bankmodel blijft overeind. Dit is het model dat het aan de banken toelaat om kredieten te herverpakken en door te spelen aan andere beleggers, die het verder zullen doorspelen aan nog andere beleggers totdat deze terecht komen bij beleggers die absoluut niet meer weten welk soort risico ze in hun handen hebben. Het is ook het model dat aan de banken toelaat om bij elke herverpakking nieuwe geldmiddelen te verkrijgen waarmee nieuwe speculatieve beleggingen kunnen gedaan worden, enzovoort, enzovoort. Tenslotte is het ook een model dat de bankiers toelaat te gokken met de deposito's van de klanten. Als de gok succesvol is steken de bankiers de winst op zak; als de gok tegenvalt, is het verlies voor de belastingbetalers.
 
President Obama doet een poging om dit business model van de banken te veranderen. Wat hij nu wil doen is de banken verbieden bepaalde risicovolle activiteiten te ondernemen, zoals het handelen in aandelen en andere speculatieve beleggingen, of het verlenen van kredieten aan hefboomfondsen.
 
Europa wil Obama niet volgen. De Europese bankiers zijn er blijkbaar in geslaagd om de Europese politici te overtuigen dat dit gediscrediteerd bankmodel het enige mogelijke is. Ze blijven de fictie verkondigen dat dit model goed is voor de economische groei en voor de tewerkstelling. Niets is minder waar. Het is een model dat de mensen er toe aanzet te spenderen en zich in de schulden te steken. De groei die hieruit voortvloeit, is slechts tijdelijk.
 
De bankiers hebben de Europese toezichthouders ook overtuigd dat het mogelijk is om de risico's die gecreëerd worden in het oude bankmodel kunnen te beheren door het opleggen van kapitaalratio's en liquiditeitsratio's. Dit is een illusie. De risico's die banken creëren kunnen niet gekwantificeerd worden. Er is maar één oplossing en dat is een terugkeer naar "narrow banking". De bankiers zouden moeten gedwongen worden zich te beperken tot hun core business, d.w.z. kredieten aan bedrijven en huishoudens verlenen en die kredieten op hun balans houden tot de vervaldag. Maar dit model dat ons goed gediend heeft in het verleden, brengt niet genoeg op. Bankiers willen meer return. Meer return betekent echter meer risico en dat laatste willen ze doorspelen naar de rest van de samenleving. Het ziet er naar uit dat ze daar weer zullen in slagen.