'Er heerst schaamte rond geestelijke gezondheid'

Wat als het Indonesisch leger u niet had vermoord in 1984, zo’n vier maanden voor mijn geboorte? Was u dan nog steeds werkzaam geweest als antropoloog, of had u meer liederen geschreven die de vele Papoea’s inspireerden? 

Eén ding is zeker: we missen u ontzettend, en de politieke moord op uw leven heeft het leven van al uw zoons beïnvloed.

Zo vraag ik mij af of de schizofrenie bij mijn oudere broer – uw tweede zoon – voorkomen had kunnen worden. Werd de vlucht uit een oorlogsgebied hem te veel? Hadden we eerder hulp of begeleiding moeten krijgen als politieke vluchtelingen met een heftig verleden, die in Nederland aankomen en een nieuw bestaan proberen op te bouwen? 

Onze zieke broer is sinds zijn achttiende in behandeling bij de GGZ. Inmiddels is hij 43 jaar. Als familie hebben we altijd voor hem klaargestaan en dat doen we nog steeds. De ervaring heeft ons geleerd dat de samenleving en de geestelijke gezondheidszorg meer tot elkaar moeten komen.

Er heerst schaamte en onwetendheid rondom geestelijke gezondheid, die een drempel vormt voor een open discussie. En dat terwijl mentale zieken in elke samenleving voorkomen en ze in onze ervaring door acceptatie en praten juist sneller verholpen kunnen worden. 

Papa, ook mijn leven kent pieken en dalen, maar ik blijf altijd optimistisch. Want uw visie en missie – het strijden voor de rechten en de identiteit van de Papoea’s in voormalig Nederlands Nieuw Guinea – blijven mij elke dag nog inspireren.

Op eenentwintigjarige leeftijd ging ik het leger in, omdat ik wilde bijdragen aan een betere en meer eerlijke wereld. Het was een zeer leerzame tijd waar ik van genoot en die me stabiliteit gaf in een turbulente fase in mijn leven. Maar uw dood bleef mij en uw andere zoons altijd bezighouden.

Ik ging van mijn baan als militair naar de landelijke bijzondere bijstandseenheid, vallend onder het Ministerie van Justitie. 

Het was niet Nederlands zwaarste crimineel die indruk op mij maakte, maar de confrontatie met een directe uithuisplaatsing van een moeder en driejarige dochter – net zo oud als mijn dochter destijds was. Het voorval raakte mij intens en ik kon het dan ook niet meer uit mijn gedachten krijgen.

Ik beleefde het als een onrechtmatige daad.

Wie was ik, om die moeder en dat meisje hun vrijheid te ontnemen? Was ik niet net zo slecht als de militairen die mijn vaders leven ontnamen? 

Ik raakte in een depressie en had passende hulp nodig. Door te praten en inzicht te krijgen in de psychologie van de mens, kwam ik er sterker uit. Ik raad het iedereen aan.

Inmiddels werk ik als planner in dienst van het Ministerie van Binnenlandse Zaken. In mijn vrije tijd is mijn passie het bestrijden van onrecht. Zo word ik in Den Haag en Londen steeds bekender als allround activist, die zich inzet voor het zelfbeschikkingsrecht van West-Papoea, klimaatrechtvaardigheid en mensenrechten. 

Helaas blijken ook overheidsinstellingen niet goed om te kunnen gaan met mensen met psycho-sociale klachten. Ik kreeg het gevoel dat het management mijn bevindingen en klachten niet serieus nam. In de wetenschap dat ik bij drie verschillende departementen uitstekend had gefunctioneerd, beleefde ik dit als een zeer onrechtvaardige situatie. 

Niet snel daarna belandde ik in de ziektewet. Ik maakte bezwaar en startte diverse klachtenprocedures op.

De woede en emotie in mij zitten heel diep. Dit vertaalt zich naar lichamelijke en mentale klachten. Erover praten helpt, weet ik nu, en ik wil het taboe in de samenleving doorbreken.

Wat als u er nog wel was, papa, en u niet op afschuwelijke wijze was vermoord? Wat als alle Nederlanders wél wisten wat er nu gaande is, in voormalig Nederlands Nieuw-Guinea?

Zou ik dan beter tegen onrecht kunnen? Zou ik dan minder strijdbaar zijn? Zou ik dingen dan wel makkelijker kunnen loslaten?  

Ik mis je, pap.