10 slimme tactieken voor het nieuwe protesteren

Protesten chaotisch? Niet in Hongkong. Sterker nog: de georganiseerde en slimme tactieken daar zijn bron van inspiratie voor demonstranten in álle uithoeken van de wereld. Welke tactieken worden precies ingezet? Een overzicht.

Het was jarenlang wat stiller aan het protestfront, maar in tal van landen en steden nemen de demonstraties ineens toe: Hongkong, Catalonië, Libanon, Irak, Chili, Oekraïne, en Engeland (Brexit!).

In eigen land gaan we ook steeds vaker de straat op. Zie Extinction Rebellion en de massaal bezochte klimaatstakingen, maar ook het boerenprotest met de tractor als heus protest-vehikel, en nu ook de vuist vanuit de bouwsector, eveneens als reactie op de 'stikstofcrisis'.

In de stad Den Haag zijn er inmiddels 1500 demonstraties per jaar op en rond Malieveld; het vijfvoudige van 15 jaar geleden. De protesten komen ook vaak van groepen die zelf niet vertegenwoordigd zijn in parlementen, zoals scholieren, die nog te jong zijn om te mogen stemmen, of van de demonstranten in Hongkong, wiens vertegenwoordigers door Beijing steeds worden geweigerd in politieke posities.

Maar vooral de protesten in Hongkong laten iets nieuws zien: ze laten ons kennis maken met nieuwe guerilla-tactieken en -strategieën. Die wérken.

Toen we een Hongkongse journaliste spraken voor onze uitzending 'Hongkongs nieuwe helden', zei ze: 'Vanaf 2014 hebben jonge Hongkongers vanuit hun vreedzame "umbrella"-verzet veel geleerd van demonstraties in het buitenland – bijvoorbeeld die van de gele hesjes, en de menselijke keten uit de Baltische staten; nu lijken protestbewegingen in het buitenland juist van de Hongkongers te leren. Zie de bezetting van het vliegveld van Barcelona, naar Hongkongs model'.

En dat werpt z'n vruchten af: de uitleveringswet, waar het in eerste instantie om ging, is ingetrokken. Wat nooit was gebeurd als er vreedzaam was geprotesteerd.

Dus, wat zijn die slimme protest-tactieken, waarmee demonstranten in alle uithoeken van de wereld worden geïnspireerd? We zetten ze voor je op een rij.

waarom protest tegen uitleveringswet?

Het voorstel voor een nieuwe uitleveringswet maakt het de autoriteiten van Hongkong mogelijk om verdachten van een misdrijf uit te leveren aan landen waarmee het geen uitleveringsakkoord heeft gesloten. De nieuwe wet geldt ook voor uitlevering van verdachten aan China, die daar dan worden berecht.

1. Neem een voorbeeld aan de natuur: verspreid als water

'Be water!' was een van de eerste slogans in de protesten die nu al maandenlang plaatsvinden in Hongkong. Het is de les die de demonstranten hebben geleerd uit hun 'oerfase' in 2014. De zogenaamde umbrella-beweging bezette het 'Umbrella Plaza' (naar voorbeeld van de Occupy-beweging; met name Zucotti Park, New York), maar die werd in september 2014 in één grote actie door de ME schoongeveegd.

Het 2019-protest heeft dus bewust géén centrale locatie, maar vindt juist door de hele stad plaats, inclusief de metro-stations, het vliegveld, en de omringende bergen. De protesten duiken op en weer onder. Verplaatsen zich snel, soms zelfs als flashmobs. Als water dus, zodat ze niet te vangen zijn.

Het is een term die overigens is geleerd van de legendarische Bruce Lee, die het verspreiden als vecht-techniek propageerde. Inmiddels zijn er nog vele andere 'natuurlijke' leuzen bijgekomen: 'be strong like ice' (als een blok gevormd moet worden tegen oprukkende oproerpolitie), 'scatter like mist' (als arrestaties dreigen) en 'gather like dew' (bij flashmobs).

Be water! Be strong like ice!

2. Gebruik een simpele verkeerspion om traangas te neutraliseren

In onze uitzending 'Hongkongs nieuwe helden' zien we foto's van demonstranten die tennisrackets gebruiken om reeds aangestoken traangasgranaten terug te slaan, wat ze hebben afgekeken van de gele hesjes in Frankrijk.

Zelf bedachten de Hongkongers dat de vele verkeerspionnen in de permanent verbouwde straten van Hongkong goed dienen om over traangas-bussen heen te zetten: door het kleine ronde gat bovenin kan dan water worden gegoten om het vuur te doven.

3. Maak slim gebruik van smartphones en apps

Je mobiel en je apps zijn bij protesten je beste vriend. Bijvoorbeeld: Airdrop van Apple om bestanden – zoals de tekst van het protest-volkslied – en locaties met andere protesteerders te delen.

Omdat het protest geen echte leiders heeft – al zijn de namen van Joshua Wong en Agnes Chow wel de hele wereld overgegaan – ontstaan veel acties in een soort 'open source'-omgeving. Telegram, LIHKG en RTHKontheGO zijn belangrijke platforms en forums. Smartphones maken het dus mogelijk voor de protesten om gedecentraliseerd én flexibel te zijn.

4. Leer en gebruik een eigen gebarentaal

Occupy had een collectief repertoire aan handgebaren tijdens discussies; Hongkongers nemen diezelfde tactiek over en passen hem aan voor aanval en verdediging.

5. Wees onherkenbaar en reis en verplaats je anoniem

Het is bekend dat het Chinese staatsapparaat gezichtsherkenning en het sociaal kredietsysteem gebruikt. De Hongkongse politie is al beticht van martelingen en aanrandingen. Verder kan ook je baan op de tocht komen te staan als je herkend wordt als 'protester'. Vandaar de vele (gas-)maskers, bandana's, zakdoeken, en mondkapjes.

Demonstranten kopen daarnaast losse kaartjes voor het openbaar vervoer, en ze betalen hun protest-spullen het liefst in cash. Ook in Nederland protesteren de Hongkongse Nederlanders onherkenbaar, zie de foto hiernaast in Amsterdam, De Gooyer, afgelopen 20 oktober, en wat er in hun Facebook-groep wordt gepost.

6. Zoek de beste spullen

Zoals protester Charlotte in 'Hongkongs nieuwe helden' zegt: de weekend-protesten begonnen in de maand juni, toen scholieren en studenten net op hun zomervakanties afstevenden. Dat bood de jonge protestgeneratie gelegenheid om zich grondig te verdiepen in wat er zoal te koop is aan protest-gear, en wat het beste werkt. Er ontstond al snel een tekort aan gasmaskers, wat noopte tot creativiteit.

7. Als je geen geld hebt, gebruik dan wat je wél hebt

Paraplu's, katapulten, laserpennen, grafitti-spray (om bewakingscamera's mee zwart te spuiten), en tiewraps (om dranghekken in formatie te binden): jongeren bleken thuis allerhande spullen te hebben die van pas komen op straat.

8. Alles kan een wapen of schild zijn

Op foto's van de weekend-ongeregeldheden zijn mooie voorbeelden te zien van zelfgefabriceerde schilden : rolkoffertjes, body boards, kartonplaten, skateboard-grondplaten, verkeersborden, en zelfs vuilnisbak-deksels. Makeshift armour.

tekst loopt door onder de afbeelding

'sommige opstandelingen dragen hun testament mee in hun rugzak'

9. Werk gedisciplineerd samen

Al snel gingen foto's de wereld over die toonden hoe goed georganiseerd en gedisciplineerd de demonstranten zijn: ze ruimen alles netjes weer op, ze protesteren mét studieboek in de hand, maken een menselijke muur om hulpverleners te beschermen, en maken, indien nodig, onmiddellijk ruimte voor ambulances, bussen en ander groot transport.

10. Wees voorbereid op het ergste

Het meest indrukwekkende aan de protesten in Hongkong is de jonge leeftijd van de demonstranten: vanaf twaalf jaar doen ze al mee, en veel van de hardcore protesteerders ('the braves') zijn scholieren van nog maar zestien, zeventien jaar. De harde kern hiervan is zelfs bereid om te sterven voor vrijheid.

Er zijn gevallen bekend van opstandelingen die hun testament in hun rugzak meedragen (want soms wordt bij straatgevechten geschoten met echte kogels) of een afscheidsbrief vooraan op hun mobiel hebben staan.