VPRO Tegenlicht

De onderwijzer aan de macht

Er is een emancipatiebeweging op gang aan het komen in het onderwijs. Drie scholen scholen nemen afscheid van oude normen en modellen.

Makers

In deze tijd van toenemende onzekerheid en verandering is het meer dan ooit van belang dat het onderwijs aansluiting vindt bij de maatschappelijke veranderingen. Waar veel scholen vasthouden aan een traditionele aanpak, zijn er ook scholen die een andere weg inslaan en op zoek gaan naar de vernieuwing.

reacties op aflevering

In de aflevering "De onderwijzer aan de macht" zoomt Tegenlicht in op drie scholen waar bevlogen bestuurders, schoolleiders, leraren en betrokken ouders de 'vaste waarden’ van het onderwijs ter discussie stellen: de indeling in verschillende klassen en leerniveaus gebaseerd op gestandaardiseerde toetsen, de traditionele afbakening van de verschillende vakken terwijl de natuur en onze hersens dat onderscheid helemaal niet maken, schooltijden die meer verband lijken te houden met de CAO van de leraren dan de ontwikkeling van leerlingen. Kan dat niet anders? Hoe kun je elke leerling het onderwijs aanbieden dat het beste bij ze past?

Volgens Arnold Jonk, hoofdinspecteur Primair Onderwijs, is er meer ruimte voor vernieuwing dan mensen vaak denken, want onderwijsvrijheid is een groot goed in Nederland. De drie scholen benutten deze vrijheid ten volle met radicale aanpassingen als het afschaffen van vakken, les in "grote denkers", vrije lestijden en kinderen die zelf mogen bepalen welke taal ze willen leren en hoe.

Op de vernieuwingsschool Niekée in Roermond begonnen ze dit schooljaar in samenwerking met de Open Universiteit met een geheel nieuwe leerroute: Agora. Binnen Agora volgen kinderen onderwijs zonder traditionele vakken, lessen, roosters of cijfers. Schoolniveau's zijn afgeschaft, want volgens bedenker Sjef Drummen worden kinderen in het huidige systeem veel te snel voorgesorteerd op niveau.

Op het Hyperion Lyceum, in Amsterdam-Noord, werkt Leraar van het Jaar Jasper Rijpma. Hij is docent Geschiedenis en Grote Denkers, een nieuw vak, net als bijvoorbeeld Lifestyle Informatics. Op deze nieuwe school is er alle ruimte voor hem en zijn collega’s om de les- en toetsmethode aan te passen aan de leerstijl en interesse van de individuele leerlingen. Ze denken er zelfs over om zonder rector verder te gaan, nu de pionierende eerste rector een nieuwe lerarenopleiding gaat opzetten, waar docenten in het voortgezet onderwijs zich kunnen ontwikkelen tot 'meester-docenten’.

bijlagen

En we gingen kijken op een basisschool, waar het misschien wel het moeilijkst is om passend onderwijs te bieden, omdat de groep kinderen nog veel diverser is qua achtergronden en capaciteiten dan in het voortgezet onderwijs. De School in Zandvoort is vanuit particulier initiatief ontstaan en biedt regulier basisonderwijs. Maar wel op een ongewone manier: de school is 50 weken per jaar van 8 tot 18 uur open. Want waarom zou je opvang en onderwijs niet samenvoegen, zodat je flexibele tijden en persoonlijke leerwegen kunt bieden? Ouders worden actief betrokken bij het onderwijs aan hun kinderen en de planning daarvan, en kinderen leren aan de hand van thema’s, waardoor leerstof en excursies samenhang bieden en kinderen zich leren te verhouden tot de wereld om hen heen.

scholen

Met o.a. Jelmer Evers van het boek Het alternatief; Sjef Drummen, bedenker van het Agora-project; "Leraar van het Jaar" Jasper Rijpma, van het Hyperion Lyceum en Marjolein Ploegman, oprichter van De School in Zandvoort.

Regie: Alexander Oey
Interviews: Alexander Oey
Research: Marijntje Denters
Productie: Marie Schutgens
Eindredactie: Doke Romeijn, Henneke Hagen & Frank Wiering

meer zoals 'de onderwijzer aan de macht'