De tijd dat je bang moest zijn voor de gevolgen van klimaatverandering ergens ver in de toekomst is definitief voorbij. In de Chinese stad Zhengzhou zagen we afgelopen week wat er gebeurt wanneer een stad met miljoenen inwoners onder water loopt. Titanic-achtige taferelen voor mensen opgesloten in de ondergrondse metro. Auto’s die als speelgoedwagentjes worden meegesleurd door het kolkende water. Een aluminiumfabriek die ontploft na overstroming. Ook in het rijke Europa ben je door extreem weer nergens meer echt veilig, weten we sinds kort uit ervaring.

De cultuuromslag die nodig is om de problemen na 2050 niet nóg erger te maken blijft intussen uit. De rijken der aarde houden zich momenteel met hele andere dingen bezig: ruimtereizen. Mede mogelijk gemaakt door de staat, die toestaat dat Bezos cum suis zo goed als geen belasting betalen over hun vermogens van honderden miljarden euro’s.

In de nieuwe verhalen van deze week zie je die ongelijkheid tussen groepen mensen ook.  Lees over bestuurders die vrolijk doorgaan met het oude normaal terwijl Limburg overstroomt. Lees over het mantra dat belastingontwijking gewoon legaal zou zijn (ingefluisterd door hoogleraren met een nevenfunctie bij een belastinadvieskantoor), terwijl dat simpelweg onjuist is. Of lees over de Europese Commissie die een plan blokkeert om de vaccinproductie omhoog te schroeven. En lees natuurlijk ook wat wij burgers daar allemaal aan kunnen doen.

Ook belastingontwijking kan illegaal zijn

Je hoort het vaak in nieuws over belastingen: ontduiking is illegaal, maar ontwijking niet. Het probleem: dat klopt niet. Ook belastingontwijking kan wel degelijk illegaal zijn. In het Nederlandse recht blijkt een eeuw oude bepaling opgenomen die praktijken illegaal maakt wanneer ze tegen de geest van de wet ingaan. 

Waarom er dan zo weinig tegen opgetreden wordt? Het mantra werd journalisten jarenlang ingefluisterd door hoogleraren ondernemingsrecht die tegelijkertijd vier dagen per week bij belastingadvieskantoren werkten.

Redacteur Daan Kuys sprak met belastingexpert Anna Gunn. Zij vertelt je alles over de anti-misbruikbepaling, genaamd Fraus Legis, en over de scheve verhouding in belastingland tussen de aandacht voor multinationals aan de ene kant, en het gebrek aan aandacht voor fiscale minima aan de andere kant.

lees het artikel

De Brusselse vaccinblokkade

Het vaccin tegen corona zal ‘ons universele publieke goed worden,’ aldus voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen in april 2020. Niets bleek minder waar. 

Verschillende producenten in ontwikkelingslanden staan klaar om zelf coronavaccins te produceren, maar westerse vaccinproducenten houden kennis en technologie liever voor zichzelf, en worden daarbij gesteund door de Europese Commissie. Gevaarlijk, omdat nieuwe coronavarianten zich zo sneller zullen ontwikkelen.

Wat te doen? De Vlaamse arts Anne Delespaul startte een Europees burgerinitiatief, met als doel om de vaccins beschikbaar te maken voor producenten over de hele wereld. Ze bracht meer dan driehonderd organisaties en campagnevoerders uit verschillende Europese landen bij elkaar, en verzamelde zo al meer dan 200 duizend (!) handtekeningen. In dit interview met Delespaul lees je waarom de Commissie het voorstel blokkeert, en wat wij burgers daaraan kunnen doen.

lees het artikel

Wanneer komt de cultuuromslag?

De échte uitdaging de komende jaren ligt in het leren leven met minder. Dat zei schrijver Amitav Ghosh in 2017 in gesprek met VPRO Tegenlicht. Een gesprek dat door Europese overstromingen en nutteloze ruimtereizen nog steeds zó actueel is, dat we het opnieuw onder de aandacht brengen. 

Natuurlijk is de klimaatcrisis vooral een probleem op beleidsniveau, zegt Ghosh, maar fundamenteler is de vraag waarom we dingen blijven willen die onze aarde om zeep helpen.

‘Kijk naar plekken als Australië, Arizona, Koeweit of Abu Dhabi,’ illustreert Ghosh. ‘Dat is woestijngebied waar water schaars is. Op die plekken leggen ze groene tuinen aan, en gazonnen die lijken op de Europese. Hun voorvaderen waren al lang blij geweest met een boerderij op die plek, één plantensoort die er wil groeien. Hoe komt het dat ze daar nu tuinen aanleggen? Natuurlijk is het probleem een gebrek aan water. Maar het probleem is ook: waarom wil je water gebruiken voor deze dingen?’

kijk het betoog

De homo sapiens is een bedreigde diersoort

Dat onze samenlevingen tot grofweg 2050 geteisterd zullen worden door meer en heftigere hittegolven, voedseltekorten, waterschaarste, extreem weer en - misschien de meest onderschatte van allemaal - oorlogen, staat min of meer al vast. De broeikasgasuitstoot van gister is immers de opwarming van morgen. Figuurlijk dan, in werkelijkheid loopt de opwarming van de aarde jaren, zo niet tientallen jaren, achter op onze uitstoot. 

En hoewel we ons moeten aanpassen aan deze nieuwe omstandigheden, is het tegelijkertijd misschien wel onze minste zorg. Zogenaamde tipping points in verschillende klimaatsystemen op de wereld dreigen de aarde onomkeerbaar onleefbaar te maken. Het klinkt een beetje pathetisch om te zeggen, maar kijkend naar de wetenschap doen we het toch maar: de mensheid wordt bedreigd in haar voortbestaan. Klik op de link om te lezen hoe dat precies zit.

lees het artikel

De doodsbange klimatoloog

Als wetenschapper wordt er van je verwacht dat je onbewogen bent en dat je emotioneel afstand tot je onderzoeksgebied bewaart. Maar wat doe je als klimatoloog als je ziet dat de wereld vergaat, en niemand écht ingrijpt?

Voor Ernst-Jan Kuiper (33) is klimaatactivisme de enige rationele optie. Hij sloot zich aan bij Extinction Rebellion en is met enige regelmatig te vinden bij acties van de protestgroep. In dit artikel vertelt hij je waarom.

lees het artikel