Thomas Erdbrink ontmoette in Afghanistan veel bijzondere mensen. Welke springen er voor hem echt uit?

Elmar Veerman

1. de dappere vrouwen en meisjes

‘Ten eerste de vrouwen die ondanks alles proberen ruimte voor zichzelf te creëren. Zoals de meisjes van vijftien die naar een illegale school gaan.’

‘De Taliban hebben dus besloten dat meisjes boven de twaalf niet meer naar school mogen – waarom is eigenlijk iedereen onduidelijk. Heel veel Taliban zijn daar zelf ook op tegen, en het maakt ze ook op een heel negatieve manier uniek in de islamitische wereld. Het is ongelofelijk om te bedenken dat de helft van de populatie onder de 18 niet naar school mag.’

'Regels zijn in Afghanistan niet zo hard als hier in Nederland. En dus zijn er in Kaboel illegale scholen.'

Thomas Erdbrink

‘Maar zo is het wel. Alleen: regels zijn in Afghanistan niet zo hard als hier in Nederland. En dus zijn er in Kaboel illegale scholen. En niet een, niet twee, maar een heleboel. En elders in het land ook. Daar gaan meisjes alsnog heen. Die scholen worden getolereerd door de Taliban.’

‘En om daar dan meisjes tegen te komen, en te filmen, die net als de vrouwen in Iran enorm dapper en uitgesproken praten over hun wensen en wat ze van de Taliban vinden, ja, dat vind ik heel bijzonder.’

2. de vergeten slachtoffers

‘Wat ik ook heel indrukwekkend vond was dat ik de schaduwkant zag van de oorlog die ook wij hebben gesteund. We hebben natuurlijk heel veel gehoord over de aanslagen die de Taliban hebben gepleegd. Terecht, want dat was vreselijk. Maar de slachtoffers die zijn gevallen in Amerika’s drone-oorlog hebben we eigenlijk nooit gezien en gesproken.’

‘Ik denk dat dit de eerste keer is op de Nederlandse televisie dat je mensen echt leert kennen die onder de constante dreiging van Amerikaanse drones hebben moeten leven. En dan kunnen wij denken: dat zijn allemaal terroristen, allemaal bad guys, maar zo zit de wereld natuurlijk niet in elkaar. Ook daar zitten gewoon normale mensen die zo goed mogelijk proberen hun leven te leiden.’

'Ze heeft geen woord meer gesproken sinds er bij haar in de buurt zo’n droneraket is ontploft.'

Thomas Erdbrink

‘We troffen met name heel veel jonge kinderen aan die niet direct geraakt waren door een drone, maar die wel een posttraumatische stress-stoornis hadden en verlamd waren geraakt. Waarvan artsen zeiden: dit is een puur mentale verlamming.’

‘Er was bijvoorbeeld een meisje van veertien, prachtig om te zien, een heel zacht meisje, dat niet meer heeft gesproken sinds er bij haar in de buurt zo’n droneraket is ontploft. Haar leven is weggenomen. En ze mag ook al niet meer naar school van de Taliban. Wat gaat er van haar terechtkomen?’

‘Dat heeft me echt diep geraakt. Nog extra omdat wij daaraan hebben meegedaan. We zijn terecht heel erg boos om de Russische agressie in Oekraïne, maar deze burgers zijn slachtoffer geworden van een bondgenootschap waar wij ook gewoon deel van uitmaken.’

‘Die slachtoffers moeten ook gezien worden. Natuurlijk vind ik dat het aan kijkers zelf is om daar hun mening over te vormen. Maar ik vond het zelf dus schokkend om te zien.’

3. de man en dé baby

‘En dan was er de man met de baby. Dé baby, kun je wel zeggen, want die is bekend van een iconische foto en een videoclip. Je ziet daarop hoe een Amerikaanse marinier dat jongetje uit de hoog opgehouden handen van een Afghaan pakt en over de muur van het vliegveld tilt.’

‘Dat is een soort whitewashing naar Amerika toe geweest. Want wij dachten: ze zijn daar baby’s aan het redden. En het verhaal was ook dat die zieke baby behandeld was en daarna aan z’n ouders is teruggegeven.’

'Hij stond op het punt met zijn gezin naar Amerika te vliegen, maar koos ervoor deze baby te redden.'

Thomas Erdbrink

‘Maar wat er echt gebeurd is: die baby is gewoon daar op het vliegveld ergens in de zon neergelegd. Deze man kwam daar langsgelopen, en zijn hart smolt voor dit kind.’

‘Hij stond op het punt met zijn gezin naar Amerika te vliegen, maar koos ervoor deze baby te redden. Een held? Nou, er bleek nog een extra laag aan dit verhaal te zitten. Wat dat is, ga ik niet verklappen. Dat moet je gewoon zien.’