NWQ 2018: de kandidaten

'Ik ga letterlijk kotsen als ik het woord "gender" hoor,' kreeg hoogleraar Cardiologie voor vrouwen Angela Maas (1956) te horen toen ze in 2003 een spreekuur speciaal voor vrouwen begon. Het vrouwelijke hart werkt in vele opzichten anders dan dat van mannen. Toch worden vrouwen langs de mannelijke meetlat gelegd. Als vrouw in een mannenberoep is Maas daarom al 35 jaar voorvechter van het vrouwvriendelijker maken van de cardiologie. In 2014 richtte zij haar eigen onderzoeksfonds Hart voor Vrouwen op. In 2017 is zij geridderd tot Officier van Oranje-Nassau. Behalve arts is Maas ook bestuurslid van het Landelijk Netwerk Vrouwelijke Hoogleraren en een groot liefhebber van kunst.

'De quantummechanica is de buitenspelregel en de "spin" van een deeltje de voorkeur voor een voetbalclub.' Deeltjesfysicus Ivo van Vulpen (1973) legt zijn duizelingwekkende vakgebied in jip-en-janneketaal uit in zijn dit jaar verschenen boek De melodie van de natuur. Van Vulpen doceert aan de Universiteit van Amsterdam en is als onderzoeker verbonden aan het Amsterdamse onderzoeksinstituut Nikhef en het Europees deeltjesinstituut CERN in Genève. Daarnaast geeft hij regelmatig publiekslezingen en is hij een fanatiek twitteraar. Het is geen toeval dat de vergelijkingen in zijn boek vaak terugslaan op voetbal. 'Ik voldoe niet aan het klassieke beeld van een kind dat al omhoog keek naar de sterren. Ik was alleen maar bezig met voetballen,’ aldus Van Vulpen. Voetballer is hij niet geworden, wel heeft Van Vulpen meegewerkt aan ‘de doorbraak van de eeuw’: de ontdekking van het higgsdeeltje.

Als oud-jurylid van de Nationale Wetenschapsquiz kent deze kandidaat alle ins en outs van het programma: Catholijn Jonker (1967), hoogleraar Kunstmatige Intelligentie in Delft en Leiden. Jonker onderzoekt de intelligentie die nodig is om interacties tussen mens en machine aan te gaan en te onderhouden. In haar project Pocket Negotiator ontwikkelt ze computersystemen die gebruikers moeten helpen bij onderhandelingen. Jonker is lid van de European Association for Artificial Intelligence en droomt van een co-evolutie van mens en machine, waarin de mens meer kan dan nu. Als wetenschappelijke hobby volgt ze haar buitengewone nieuwsgierigheid naar cognitie bij honden, die voortkomt uit haar liefde voor de dieren.

Waar komt onze obsessie met meer, groter en groei vandaan? Kunstenaar Arne Hendriks (1971) denkt out-of-the-box om deze vraag te doorgronden. Hij creëert momenteel een groeiend eiland van vet en laat kankerspecialisten en economen met elkaar in gesprek gaan. Het vliegwiel achter Hendriks’ projecten is The Incredible Shrinking Man, een gedachte-experiment waarin hij onderzoekt hoe hij de mens kan laten krimpen tot slechts vijftig centimeter. ‘Lang zijn is niet iets om trots op te zijn. Het is een belasting voor onszelf, onze gezondheid en de planeet,’ aldus de bijna twee meter lange kunstenaar. Hendriks studeerde Kunstgeschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam en doceert sinds 2014 aan de Design Academy Eindhoven.

'Als je ziek bent, wil je je mens blijven voelen, maar een typische ziekenhuisomgeving staat dat gevoel in de weg', vindt designer Alissa Rees (1991). Haar afstudeerproject aan de Design Academy Eindhoven bestond uit twintig concepten om het ziekenhuis te vermenselijken, ontworpen op basis van persoonlijke ervaringen. Eén van die concepten is de IV-Walk, een infuusvest waarmee de patiënt vrijer kan bewegen dan met een stalen infuuspaal. De IV-Walk werd tijdens de Global Grad Show in Dubai in 2018 verkozen tot een van de meest innovatieve afstudeerprojecten ter wereld. Rees werkt momenteel veel samen met bedrijven, die zij via lezingen en brainstormsessies hoopt te inspireren. Een kinderboek en documentaire staan nog op haar verlanglijstje.

'Waarom moet mijn muziek altijd gespeeld worden in een concertzaal, voor een selectief publiek dat alleen passief toekijkt?' dacht Merlijn Twaalfhoven (1976) tijdens zijn opleiding altviool en compositie aan het Conservatorium van Amsterdam. Hij begon daarom met het ontwerpen van interactieve muziekervaringen, vaak op ongewone plekken. Voor zijn nog lopende project Musical Postcards reisde Twaalfhoven naar vluchtelingenkampen in Jordanië, Libanon en Palestina, waar hij kinderen muziek liet componeren om hen culturele overeenkomsten en verschillen te laten ervaren. Deze composities werden daarna omgetoverd tot een kort concert en uitgevoerd door de beste orkesten ter wereld. Zijn eindeloze inspanning voor meer verbondenheid bezorgde Twaalfhoven in 2017 een nominatie voor De Gieskes-Strijbis Podiumprijs, de grootste podiumprijs van Nederland. In 2011 ontving hij al een UNESCO-prijs voor zijn muzikale dialogen in het Midden-Oosten.