Hoe woke moeten we zijn?

‘Dat verlangen naar een zuivere kunst heeft wat mij betreft iets even beangstigends als het verlangen naar een zuiver ras, of elke andere vorm van zuiverheid. 

Van Bill Cosby is inmiddels bekend dat hij op een gruwelijke manier een onvoorstelbare hoeveelheid vrouwen heeft verkracht, maar toch was hij belangrijk voor mijn ontwikkeling als comedian. Moet ik mij daarvoor schamen? Ik zou kunnen doen alsof hij niet belangrijk was, maar dat zou onzin zijn. Zou ik nu op dezelfde manier naar Cosby kijken? Natuurlijk niet. Maar ik kan wel wat hebben. Ik ben opgegroeid als Jood in een land dat de Joden heeft proberen uit te roeien. Zowel in de kunst als daarbuiten ben ik eraan gewend dat mensen die het slecht met de Joden voor hadden, dingen gemaakt hebben die waardevol zijn. Of het nu de romans van Louis-Ferdinand Céline  zijn, die bekend stond als een notoire antisemiet, of de Matthäus-Passion die ook niet zo vriendelijk is voor de Joden: ik heb aan beide veel plezier beleefd.

Ik heb van jongs af aan geleerd een onderscheid te maken tussen de maker van een kunstwerk en het kunstwerk zelf. 

De gedachte dat er kunst bestaat die deugt, omdat de maker deugt is een verwende gedachte van mensen die kunst verwarren met een bekrompen vorm van religie. Het is bovendien een gevaarlijke gedachte die de weg vrij maakt voor slechte pamflettistische kunst gemaakt door makers die, zoals iedereen die nog niet ontmaskerd is, nog ontmaskerd moeten worden.’

‘Ik moet meteen denken aan Breakfast at Tiffany's (1961), een film die ik moest kijken tijdens mijn Bachelor Media Studies, want: iconisch, onvergetelijk, Truman Capote, stylish, etc. etc. – en ik heb zelf scènes uit de film ook nog wel eens vertoond tijdens het geven van een cursus filmgeschiedenis, omdat ik de film zo charmant vond.

Nul keer over nagedacht dat de rol van witte man Mickey Rooney, die een luide, nerdy Japanse karikatuur met make-up, grote neptanden, nep-spleetogen en nep-accent genaamd I. Y. Yunioshi speelt, beledigend kan zijn voor Aziatische kijkers – en ik ben zelf van Aziatisch komaf. Vooral nu ik een boek heb geschreven met meerdere hoofdstukken over Aziatische stereotypen door de hele westerse mediageschiedenis heen, besef ik pas hoe kleinerend en destructief zo'n eendimensionaal en onnodig exotisch karakter als Yunioshi kan zijn voor het zelfbeeld van Aziatische westerlingen om me heen. Ik bedoel, zelfs als een Japanse acteur die rol had gespeeld, dan was het nog steeds kut geweest.’

'Onlangs zijn er ook dingen over R.Kelly naar buiten gekomen. Ik vind het nu een beetje lastig om naar 'Ignition' of 'Feelin’ Yo Booty' te luisteren omdat ik dan denk “Oké…hij voelt aan de kont van een veertienjarig meisje.” En Michael Jackson: ik vond hem als kind al een enge man door Thriller. Maar er zijn wel heel veel nummers van hem waar ik mee ben opgegroeid. ‘Can’t help it,’ vind ik bijvoorbeeld te gek. Maar ook daar kan ik niet meer normaal naar luisteren. Dan denk ik weer dat hij zingt: ‘Ik kan het niet helpen dat ik graag aan kinderen zit.’ Het is lastig. Ik luister het nu nog wel, maar ik scherm wel mijn Spotify af zodat mensen het niet kunnen zien. Het worden guilty pleasures.

Ik kan de kunst niet los zien van de kunstenaar: mijn kunst is een onderdeel van mij, een uiting van wie ik ben. Dus als je muziek van Michael Jackson draait, uit je niet alleen bewondering voor de muziek, maar ook voor de man. Dat is een raar idee als je weet waarvan hij wordt beschuldigd.

Hoe dan ook: van Michael Jackson zal altijd onduidelijk blijven wat er nu precies is gebeurd. Dat maakt het misschien makkelijker om ernaar te luisteren. Als Alma Mathijsen op de dansvloer gaat liggen uit protest als Michael Jackson gedraaid wordt, dan geef ik haar zeker een high five, maar ik blijf wel staan.’

‘Ik was hier veel mee bezig tijdens mijn werk bij Spotify en denk er nog steeds veel over na. Het grootste probleem met de hele woke-beweging is dat we de intentie uit het oog verliezen.

De intentie moet zijn: we proberen de samenleving beter en gezonder te maken voor de volgende generaties. Dat seksistische grappen uit de jaren ’80 nu niet grappig meer zijn: dat vind ik gezonde vooruitgang. Maar waar het hele woke zijn te ver ging vond ik bijvoorbeeld bij comedian Louis C.K. Hij had zich zover ik weet afgetrokken in een greenroom waar vrouwen bij waren. Kijk, als het om allemaal volwassen mensen gaat die verder niet gedwongen worden tot iets, dan vind ik dat helemaal niet zo dramatisch. Als ik in een greenroom zou zitten en hij zou zich daar gaan zitten aftrekken, zou ik weglopen en hem een idioot noemen. Klaar.

#MeToo is in die zin doorgedraaid: vrouwen zetten zichzelf neer als slachtoffers die niet voor zichzelf kunnen opkomen in situaties die niet per se bedreigend zijn. Op dat moment ben je jezelf als vrouw aan het bagatelliseren.

Wanneer iemand iets verkeerd zegt dan is het makkelijk om iemand te cancellen als act, op bijvoorbeeld een festival, zonder überhaupt een gesprek aan te gaan. Wat we nu creëren is een angstcultuur waarin mensen zo bang zijn iets verkeerds te zeggen dat ze helemaal niks meer durven te zeggen.

Het zou iets persoonlijks moeten zijn. Mensen moeten zelf beslissen waar hun ‘cancel’ grens ligt. Die van mij ligt bij  je positie gebruiken om criminele daden te verrichten zoals R.Kelly of Bill Cosby. Of je nu kunstenaar, politicus of wat dan ook bent: als je dat doet moet je aangepakt worden.’

‘Het begon voor mij met comedian Louis C.K. Die had een tv-programma Louie, dat echt fantastisch was. Het ging een beetje over de sleur van zijn eigen leven: heel leuk en goed gemaakt. Toen ik daarna de serie Master of None van comedian Aziz Ansari keek, vond ik dat een mindere versie van Louie.

Toen bleek dat Louis zich aftrok in het bijzijn van vrouwen in werksituaties. De discussie barstte los: mogen we hem nog wel grappig vinden? 
Even later werd Ansari ook van onfatsoenlijk gedrag beschuldigd. Maar waar het bij Louis C.K. vrij duidelijk was dat hij vies bezig was, was het bij Ansari een stuk onduidelijker: was het niet gewoon een ongemakkelijke date? 
Goed, hier kun je dus heel lang over discussiëren, maar ik vind wat erna gebeurde veel interessanter: zowel Louis C.K. als Aziz Ansari maakten een comeback met een stand-up special. Maar waar Louis C.K. vooral ging praten over de huidige cultuur en zichzelf een beetje tot slachtoffer maakte, besprak Ansari het voorval eerst even serieus met zijn publiek. Heel kort maar, maar hij erkende tenminste wat er was gebeurd. 

Ik was natuurlijk al een beetje afgeknapt op Louis na dat hele aftrekgebeuren, maar nu was ik ook op hem afgeknapt als kunstenaar. Hij wilde er niet eens fatsoenlijk op reflecteren. Ansari heeft misschien ook wat op zijn kerfstok, maar ik kan veel beter naar hem kijken omdat ik het idee hebt dat hij iets doet met wat er is voorgevallen. Ik vind het prettig als een maker kritisch naar zichzelf kan kijken en dat kan gebruiken in zijn werk. Ansari deed dat. Louis C.K. verdedigde zichzelf alleen maar. Nu ben ik echt op hem afgeknapt. Haha, alsof dat rukken nog niet genoeg was.’