Zelf video's maken over de recente geschiedenis, aanhakend bij de nieuwe serie In Europa. Leerlingen gaan het doen met een speciaal lespakket. Eindredacteur Stefanie de Brouwer vertelt waarom en hoe.
Er komt een lespakket bij het vervolg op In Europa. Stefanie de Brouwer, die samen met Roel van Broekhoven het eindredacteursduo vormt van de nieuwe serie, vond dat een logische stap.
Waarom?
‘Aan het eind van de vorige serie In Europa, in 2010, kregen we een verbazingwekkende mail van een geschiedenisdocent, Kees de Lange uit Deventer. Hij had zelf een digitaal leerplan gemaakt op basis van onze serie, voor het hele derde en vierde leerjaar. Al zijn geschiedenislessen, helemaal gebaseerd op In Europa. Dat vond ik enorm indrukwekkend. En ik dacht: hadden we dat maar van te voren geweten! Dan hadden we kunnen samenwerken, en er veel meer impact mee kunnen hebben. Dus toen we met de nieuwe serie begonnen, besloten we direct aan zo’n samenwerking te gaan bouwen. Geert Mak heeft een goede band met de vereniging van geschiedenisleraren, die nodigen hem regelmatig uit voor lezingen enzo. Daar zijn we dus begonnen. En zo ging het balletje rollen.’
De serie gaat over de jongste geschiedenis, pakweg de afgelopen twintig jaar. Is daarvoor wel plaats in het geschiedenisonderwijs?
‘Het grappige is dat die geschiedenisleraren vertelden dat ze bezig zijn met een nieuw curriculum dat juist gaat over die nieuwste geschiedenis. De tijd na 1989, want daar stopt het bestaande geschiedeniscurriculum. De dertig jaar sinds de val van de Berlijnse muur, een tijd waarin heel veel is veranderd, die ontbreekt gewoon. Zij vonden het dus superinteressant dat wij met de periode erna bezig zijn, en een prima kans om dat mee te nemen in het onderwijs. Hopelijk zelfs als onderdeel van dat nieuwe curriculum. Maar we ontwikkelen het niet alleen voor geschiedenisdocenten. Het wordt ook geschikt voor leraren maatschappijleer – of nou ja, het heet allemaal anders tegenwoordig – of economie, of andere vakken. Veel scholen doen tegenwoordig vakoverstijgende projecten, en daar past dit perfect in.’
Het is vast geen heel jaar aan lessen, laat staan twee. Wat is het wel?
‘Een pakket van waarschijnlijk drie lessen voor 3 en 4 havo en vwo en 3 of 4 vmbo-t, waarin klassen met één thema aan de slag gaan. We bieden minimaal vijf van die thema’s aan, bijvoorbeeld #metoo, migratie of klimaatverandering. Ze kijken hoe dat thema in hun eigen omgeving leeft, en aan de hand van clips uit onze serie gaan ze in de klas in groepjes een eigen videoclip maken. Wij maken instructievideo’s, zodat ze begrijpen hoe ze zo’n minidocumentaire moeten maken. En het hele idee is dat ze hun video’s gaan uitwisselen met een partnerschool elders in Europa. Om zo een beetje uit hun filterbubbel te komen, in gesprek te raken met leerlingen met een perspectief dat misschien wel heel anders is. Als je partnert met een school in Boedapest, dan levert dat vast allerlei stof voor discussies op.’
Wie mogen er meedoen?
‘Alle leraren die zin hebben om met een of meer klassen mee te doen. Het is handig als ze al een school in een ander Europees land als partner hebben, maar dat is geen vereiste.’
Wat moeten er voor video’s uit dit project komen?
‘Het hoeft natuurlijk geen tv-kwaliteit te zijn, maar we hopen wel dat er leuke dingen uitkomen die we vervolgens op ons YouTube-kanaal kunnen delen.'
Kun je iets meer vertellen over de serie zelf, en het boek van Geert Mak dat er kennelijk bij hoort?
‘Natuurlijk, hoe veel tijd heb je? In begin 2017 waren er allerlei belangrijke verkiezingen, onder meer in Frankrijk en Duitsland, waarbij het heel spannend was of de populisten zouden winnen. Dat viel uiteindelijk mee, maar het was voor mij wel de trigger om Geert op te bellen, Geert Mak dus, met de vraag of we niet eens moesten nadenken over een nieuw programma over Europa. En hij bleek al begonnen te zijn met een nieuw boek. Want in het jaar dat hij rondreisde voor het boek waarop onze eerste serie is gebaseerd, 1999, was de stemming ontzettend positief, op alle vlakken. Die Europese eenwording zou steeds verder gaan, we waren af van die totalitaire staten in het oosten, de economie ging als een dolle. Er waren wel aanwijzingen dat er ook dingen niet goed gingen, maar de teneur was heel optimistisch. Zo eindigt ook het boek. Onze serie wat minder, maar die maakten we natuurlijk een stuk later, toen het tij al gekeerd was. Geert had dus behoefte om te gaan kijken: wat is er in vredesnaam in de afgelopen twintig jaar met Europa gebeurd, waarom heeft het zo anders uitgepakt dan ik destijds dacht? Dus we vonden elkaar al snel, en besloten samen op te trekken. Maar dan wel op een heel andere manier. Want nu worden boek en serie gelijktijdig gemaakt. Wij hebben dus veel minder houvast.’
“De geschiedenis op heterdaad betrapt” is de subtitel. Hoe moeten we dat opvatten?
'We leven in historische tijden, er gebeuren zoveel dingen waarvan je nu al aanvoelt: dit komt later in de geschiedenisboekjes. Voor Geert Mak, en voor veel geschiedenisleraren, is de Tweede Wereldoorlog nog het ijkpunt der dingen. Maar voor jonge mensen die na de eeuwwisseling zijn geboren, ziet de wereld er zo totaal anders uit, dat die oorlog echt ancient history is geworden.'
'Je moet weten dat geschiedenisonderwijs nu stopt in 1989, de val van de muur. Terwijl de leerlingen juist te maken hebben met de gigantische veranderingen die daarna gekomen zijn, dat is hun realiteit. Het geschiedenisonderwijs is nu bezig met het ontwikkelen met een nieuw curriculum waarin die meest recente periode ook meegenomen wordt. En dat is precies waar Geert Mak en wij, tv makers, ook mee bezig zijn: hoe kun je gebeurtenissen van de afgelopen twintig jaar nu al op een historische manier duiden? Een onmogelijke opdracht eigenlijk. Iets wordt pas geschiedenis als er 50, 60 , 70 of zelfs 100 jaar verstreken zijn, dan is het stof pas neergedaald. Maar toch willen we nu al proberen, nou ja, de geschiedenis op heterdaad te betrappen dus.'
'Wij hopen zo een sleutel mee te geven voor geschiedenisleraren om dat recente verleden, dat toch zo ver weg lijkt voor leerlingen, een beetje open te breken en te verbinden aan het heden. Hoe zijn we gekomen waar we nu zijn? Hadden we dat kunnen zien aankomen, en waaraan dan? Een voorbeeld: de aanslagen van 9/11. Wij gaan in onze uitzending terug naar 1994. Dan wordt een vliegtuig van Air France gekaapt in Algiers, en de kapers eisen dat het vliegtuig naar Parijs vliegt. De piloot weet het toestel in Marseille aan de grond te zetten en ontsnapt door uit de cockpit te springen, en bij een inval worden alle kapers gedood. Vliegtuigkapingen kwamen wel vaker voor, maar deze was vreemd. De kapers hadden namelijk geen eisen. Achteraf bleek dat ze het vliegtuig de Eiffeltoren in hadden willen boren. Een passagiersvliegtuig als bom dus, met zelfmoordterroristen. Dat kun je wel een voorteken noemen. Hebben we dus niet goed genoeg opgelet? Het blijkt dat de Franse inlichtingendienst wel degelijk de Amerikanen heeft gewaarschuwd, en daar is niet voldoende naar geluisterd. Enfin, dat is een van de verhalen in die aflevering. Onze uitzendingen zijn steeds drieluiken, en in dit geval is deel twee een man van de Franse inlichtingendienst die uitlegt dat ze daarna enorm veel vrijheid kregen om informatie te verzamelen, en hoe veel aanslagen ze daarmee hebben voorkomen. En net op het moment dat je denkt: wat geweldig, komen we met een derde verhaal, dat je perspectief weer doet kantelen.’
En wanneer kunnen we dat allemaal op tv zien?
Vanaf zondag 22 december van dit jaar, ’s avonds op NPO 2.
In Europa op school
de geschiedenis op heterdaad betrapt
Tien jaar geleden maakte de VPRO samen met schrijver Geert Mak de televisieserie In Europa over de geschidenis van de 20e eeuw. Eind 2019 komt er een vervolg waarin de turbulente jaren sinds 1999 centraal staan. Wat ging er de afgelopen twee decennia in hemelsnaam mis? Wat bleef er over van alle grote verwachtingen?
In aansluiting op de televisieserie ontwikkelt de VPRO met VGN en Euroclio een interactief lespakket voor leerlingen in 3 en 4 havo/vwo of 4/3 vmbo dat bijdraagt aan meningsvorming, burgerschap en mediawijsheid.
Een heldere video-instructie, op maat gemaakte fragmenten uit de serie en een lesbrief faciliteren docenten en leerlingen bij het maken van videoclips. Een uniek Europees uitwisselingsproject, waarbij leerlingen hun actuele geschiedenis filmen en thema's zoals democratie, mensenrechten, privacy, klimaatverandering en migratie onderzoeken en vergelijken.
Nog eens nalezen? Download de brochure.
Interesse? Geef u hier op
Heeft u interesse in het lespakket van In Europa op school, vul dan hieronder uw gegevens in of klik hier. Wij nemen vervolgens contact met u op.