Zouden we de grote oorlogen van vandaag beter begrijpen als we het oude advies van dé Watergate-informant ‘Deep Throat’ aan de reporters van The Washington Post, Bob Woodward en Carl Bernstien, weer eens ter harte zouden nemen?
Follow the money.
Terwijl de rebellen van Hayat Tahrir Al-Sham (HTS) en andere gewapende groepen vorig weekend in razend tempo Syrië veroverden, gebeurde er in buurland Turkije iets opvallends op de aandelenbeurs.
De koersen van de grote Turkse bouwbedrijven schoten omhoog.
In de (regeringsgezinde) Turkse krant Daily Sabah wrijven de grote exporteurs van cement, staal en aluminium zich al in hun handen. De wederopbouw belooft tenminste tien vette jaren voor Turkse bouwbedrijven. Oorlogsschade als opportunity.
Het geldspoor van onze oorlogen
15 december 2024
De nieuwe Syrische vlag wappert boven Damascus
Vanaf de dag dat de eerste grensposten aan de Syrische kant van de grens met Turkije in handen vielen van het (toen nog) Vrije Syrische leger, reden Turkse cementtrucks af en aan. Het zijn beelden waar je als verslaggever niet zo mee bezig bent.
Ik herinner van die tijd vooral het gesprek met een Syrische douanebeambte, een voormalige onderwijzer.
‘Mis je die tijd?’, vroeg ik.
‘Nee, maar wel mijn tijd als sluipschutter’, antwoordde hij, met een glimlach van oor tot oor.
‘Herinner je je nog de eerste man die je doodschoot?’
‘Jazeker. Doe de groeten aan Hafez Al-Assad, zei ik. Toen haalde ik de trekker over.’
Achter de rug van de cameraman bonkten gevangenen op een stalen deur en smeekten ze om hun vrijlating. Ik heb de douanebeambte wel gevraagd wie die smekende mannen achter de deur waren. Maak je over hen geen zorgen, verzekerde hij. Hun gebonk verdronk in het geronk van optrekkende vrachtwagens vol Turks cement. Rampenkapitalisme.
grondstoffen maken wereldmachten
De prijswinnende correspondent van The New York Times Declan Walsh volgde het geldspoor achter de oorlog in Soedan en kwam uit in de goudmijnen.
‘Terwijl Soedan brandt en mensen hongerlijden, stijgt de goudkoorts’, schrijft hij. Grote delen van Soedan werden afgelopen jaar dan wel misschien verpulverd, maar er wordt inmiddels meer goud geproduceerd dan vóór de oorlog.
Deze opbrengsten financieren op hun beurt weer de drones, raketten en huurlingen die deze oorlog gaande houden. Rusland partnert met beide kampen aan weerszijden van de frontlinie. Zo verzekert het Kremlin zich van een steady goudexport naar Rusland uit de mijnen onder controle van de RSF-milities in het westen en het regeringsleger in het oosten.
Tijdens de research voor onze laatste Frontline-aflevering De groene illusie kwam ik terecht in een lawine van literatuur over de relatie tussen de oorlogen van onze tijd en de strijd voor groene grondstoffen die nu de wereldorde razendsnel verandert.
Bram Vermeulen bij een nikkelfabriek op Nieuw-Caledonië
Grondstoffen maken wereldmachten. Wat steenkool was voor Engeland in de 19de eeuw en olie voor de VS in de 20ste eeuw, zijn de grondstoffen voor elektrisch rijden en groene technologie voor China. Xi is de absolute winnaar van de derde industriële revolutie en de race voor aardmetalen, nodig voor de groene transitie. Maar iedereen dingt mee.
De meeste analyses over het begin van de Oekraïne-oorlog gaan over het ego van Poetin. Maar Oekraïne is een van de meest grondstofrijke landen ter wereld, en veel van die grondstoffen liggen in de oostelijke Donbas. Dit artikel beschreef in juli 2022 dat er toen al schattingen waren dat tot 11,5 biljoen dollar aan grondstoffen onder Russische soldatenkistjes ligt. Denk aan tantalium en niobium, dat gevonden wordt bij Donetsk en Zaporizhzhia.
een schatkamer voor zeldzame aardmetalen
In het boek The Rare Metals War schrijft de Franse journalist Guillaume Pitron dat we de komende dertig jaar meer grondstoffen zullen moeten opgraven dan we in de afgelopen 70.000 jaar hebben gedaan. ‘Onze zoektocht naar een milieuvriendelijk groeimodel (…) zou wel eens veel schadelijker kunnen zijn dan oliewinning’, schrijft hij. ‘Deze strijd leidt nu al tot territoriale conflicten op plekken die weinigen interesseren’.
Veel van die plekken liggen in de Stille Oceaan. Denk aan eilanden als Wallis en Fotuna, sinds 1887 een protectoraat van Frankrijk en een schatkamer voor zeldzame aardmetalen.
De Franse president François Hollande wordt in 2016 feestelijk ontvangen op het eiland Futuna
Of luister deze BBC-documentaire over de zeebodem bij de vulkanische Cook-eilanden in de Stille Oceaan, die al wordt afgegraven vanwege de aardmetalen. Er is online, ook onder onze kijkers, een levendig debat gaande over de vraag of elektrisch rijden uiteindelijk schadelijker is dan benzine of diesel.
Voor de productie van een elektrische auto heb je vooralsnog zes keer zoveel grondstoffen nodig als voor een gemiddelde benzineauto. Veel elektriciteit voor die batterijen wordt nog steeds met fossiele brandstoffen geproduceerd. Zolang wind en zonne-energie die elektriciteit nog niet produceren, moet je volgens dit artikel van The Guardian eerst meer dan 70.000 kilometer elektrisch rijden (gemiddeld zes jaar) voordat je ‘schoner’ rijdt dan fossiel.
Dus voordat je die elektrische auto koopt, kijk toch maar even naar De groene illusie. Nu al op NPO Start, en aanstaande woensdag 18 december om 22:10 uur op NPO2.
Lees-, kijk- en luistertips van de redactie
|