Gavrilo Princip was een klein en lichamelijk zwak kereltje. De zoon van een straatarme postbode die ook nog eens van school werd gestuurd.

Toen hij zich op een dag aanmeldde als soldaat om tegen een van de grootste wereldrijken van zijn tijd te vechten, stuurden de commandanten hem naar huis. Die afwijzing en Princips bewijsdrang zou grote gevolgen hebben.

Kort daarna pleegde Princip de moord van de eeuw.

Op 28 juni 1914 schoot hij de Oostenrijk-Hongaarse troonopvolger Franz Ferdinand en zijn vrouw Sophie op klaarlichte dag neer in Sarajevo, het huidige Bosnië.

Het was het startschot voor de Eerste Wereldoorlog.

Princip stierf aan het einde van die oorlog, in 1918, in een gevangenis bij Praag, hoofdstad van het huidige Tsjechië.

Niet ver van die plek werd medio mei de pro-Russische premier Fico neergeschoten. De voormalige president van Rusland, Dmitri Medvedev, maakte op X meteen de vergelijking tussen de dader en Princip.

Medvedev is Poetinis trouwste luitenant en een propagandist die ik niet snel gelijk zou geven.

Onze volgende aflevering (maandag 3 juni om 22.20 uur op NPO 2) speelt in Zuid-Afrika en brengt de innige banden in kaart tussen rechts-radicale groeperingen in de VS, in Vlaanderen en Nederland.

Sommige plekken in Zuid-Afrika blijken te zijn uitgegroeid tot tankstations voor radicaal-rechtse denkers.

Deze groepen vinden elkaar in tal van samenzweringstheorieën (zoals de witte genocide) en een grote voorliefde voor leiders als Poetin en Orban.

Een van de hoofdrolspelers in onze aflevering is een rechts-radicale blogger, die dertig jaar na de val van apartheid onafhankelijkheid van de witte Boeren voorstaat. ‘Multiculturalisme werkt niet voor ons,’ zegt hij.

Hij nam een ploeg van de Russische staatstelevisie op sleeptouw door Zuid-Afrika en bezocht zelf Rusland. Een andere lobbyist voor de witte Boeren is al jaren spreker op CPAC, de bijeenkomst voor rechts-radicale denkers in Boedapest, waar ook Geert Wilders sprak.

Dat zijn allemaal nog allianties van woorden en ideeën. Afgelopen donderdag appte ik met de Bosnische Alma Mustáfic, die eerder met ons sprak in onze podcast.

Zij had de hele dag contact met haar familie nadat de Bosnisch-Servische autoriteiten pantserwagens naar Srebrenica hadden gestuurd. ‘Dit brengt oude herinneringen naar boven,’ appte Mustafic. ‘Zo joegen ze ons toentertijd op in het bos.’

De pantserwagens hoorden tot het dreigtheater van de Bosnisch-Servische president Dodik, een ontkenner van de genocide in 1995 op de moslims van Srebrenica.

De Verenigde Naties vergaderden donderdag over een resolutie om de genocide internationaal te herdenken.

Nadat de resolutie werd aangenomen, zag je de Servische president Vucic zijn gezicht in de Servische vlag drukken.

De belangrijkste vriend van Dodik en Vucic: Poetin.

Het beste voorbeeld van wereldwijde allianties kwam deze week uit Nieuw-Caledonië.

Ik moest het ook even opzoeken.

Het eiland ligt voor de oostkust van Australië maar wordt nog steeds bestuurd door Frankrijk.

De lokale bevolking wil onafhankelijkheid, maar ziet zich in dit streven belemmerd door een nieuwe kieswet die stemrecht geeft aan Franse inwoners die langer dan tien jaar op het eiland wonen.

Ver van je bed zou je denken.

Maar Frankrijk beschuldigt nu Azerbeidzjan van het opstoken van de protesten op het afgelegen eiland. De Azerbeidzjaanse vlag wapperde fier bij de anti-Franse protesten op Nieuw-Caledonië.

President Aliev ontpopt zich als steun en toeverlaat van inheemse volkeren in (ex-)kolonies van Frankrijk, omdat Frankrijk aartsvijand Armenië steunt.

Het had niet misstaan in onze vorige aflevering “Absurdistan”.

• Ondertussen hebben we een nieuwe aflevering van onze podcast Achter de Frontlinie. Dit keer met Seada Nourhussen, hoofdredacteur van OneWorld, het tijdschrift dat 12,5 jaar bestaat en strijdt voor rechtvaardige journalistiek.
• De aanslag op de Slowaakse premier Robert Fico, op slechts 4,5 uur rijden van Praag, leek voor velen in West-Europa uit de lucht te vallen, maar Slowakije kampt al langer met een groeiend wantrouwen onder de bevolking. Slowaken zijn het meest vatbaar voor complot-theorieën en slechts 27% (!) van de bevolking vertrouwt de media nog, blijkt uit dit onderzoek.
• Voor meer over het schot dat leidde tot de Eerste Wereldoorlog, lees het boek The Trigger, Hunting the Assassin who brought the World to War van Tim Butcher. Of lees deze mooie reportage van Casper Thomas in de Groene Amsterdammer.
• De wonderbaarlijke economische motor van Zuid-Korea heeft brandstof nodig – en die brandstof komt in de vorm van arbeiders. Werknemers heeft Korea duidelijk niet. Dus leunen ze op een uitzonderlijke groep: Chinese-Koreanen, ofwel 'Joseonjok. Hun positie wordt alleen steeds zorgelijker, meldt New Lines Magazine.
• De dood van commandant Jevgeni Prigozhin heeft ons de huurlingen van Wagner bijna doen vergeten. Toch opereert de groep, ook zonder haar geliefde leider, nog altijd in de Sahel-regio.
• Een verschrompelend leven: waarom meer dan 1 miljoen Aziatische jongeren zich terugtrekken uit de wereld.  Een CNN-special over de Gen Z-jongeren en millenials die zich soms jarenlang isoleren en zich terugtrekken uit het dagelijks leven.
• En wil je meepraten over journalistiek in rechts-radicale tijden, kom dan dinsdag 4 juni naar Pakhuis de Zwijger in Amsterdam. Met o.a. Pieter Klok (de Volkskrant), Emine Ugur (Trouw), Kees Boonman, Seada Nourhussen (OneWorld) en Floor Bremer (RTL). Aanmelden kan hier.

Onze nieuwe aflevering "De vrienden van apartheid" staat zaterdag op NPO Start. En is op 3 juni om 22.20 uur te zien op NPO 2.

Tot de volgende,
Bram Vermeulen