Ik reisde af naar Niger om te ontdekken hoe het leven is na een staatsgreep.

Ik vertrok dinsdag, aan de vooravond van de verkiezingen in Nederland.

Ik was bijna 24 uur onderweg. Omdat de nationale vliegmaatschappij van Frankrijk na de coup stopte met de verbinding naar zijn voormalige kolonie, vloog ik via Turkije en Tsjaad naar de hoofdstad Niamey.

Ik leefde een dag lang in een vacuüm. Een andere planeet. Bij aankomst deed de telefoon het niet. Signal lost.
 
Bij het vliegveld liep ik een groep demonstranten tegemoet. Ze zeiden dat ze boos waren. Boos op de onveiligheid in het land. Boos op de economische crisis.

Maar vooral boos op de buitenlanders.

Daarmee bedoelden ze: de Fransen.

'Ze plunderen ons land,' hoorde ik.

Ruim vier maanden stonden de demonstranten voor de poort van de Franse vliegbasis met dezelfde boodschap.

'Buitenlanders terug naar het buitenland.'

Soms begrijp je je eigen land beter, door er juist niet te zijn.

Niger ligt op een ander continent. De woede over de deals die de voorgaande machthebbers met Europa maakten is oprecht.

Niger is het armste land ter wereld, ondanks de grote voorraden goud en olie. Franse kerncentrales draaien op het uranium uit Niger.

De machthebbers voor de coup kregen vanaf 2015 van veel Europese leiders grote sommen euro’s toegestopt. Ze moesten de transportsector de nek omdraaien, zodat migranten niet langer buurlanden Libië en Algerije konden bereiken om naar Europa te reizen.

Het volk heeft genoeg om de elite te verwijten.

Maar het bezoek aan de voorvrouw van de demonstranten maakte me duidelijk dat ze niet alleen zelf onderdeel van die elite was. Maar ook dat ze snakte naar het leven van voor de staatsgreep, toen de verbinding met de wereld tenminste werkte.

De coup tegen de onmacht had nog meer onmacht veroorzaakt.

Zie Brexit. Zie Bolsonaro. Of zie Israël.

De extreemrechtse regeringscoalitie, onder leiding van premier Netanyahu, belooft veiligheid voor het eigen volk met wraak op het eigen falen, de eigen onmacht op 7 oktober. Maar internationaal oogst men isolement en dus meer onveiligheid.

Niet alleen de Palestijnen betalen hier de hoogste prijs voor met meer dan veertienduizend doden, onder wie vijftig journalisten. Ook Israëli’s.

De minister van Communicatie dreigt nu de kritische krant Haaretz te sluiten vanwege ‘valse propaganda en haatzaaien tegen de staat Israël’.

Ik wilde het in deze brief niet over Nederland hebben, waar nu zo naarstig wordt gezocht naar de verantwoordelijken, de faciliterende politici en journalisten.

De ervaring van Niger laat zien dat er grote krachten inbeuken op alle landen van de wereld.

Ook hier snakt de bevolking naar meer zeggenschap over het eigen lot, de macht die globalisering ze uit handen heeft geslagen.

W.F. Hermans beschreef al in Nooit meer slapen dat die hoop, die menselijke wensdroom naar controle over een vijandig voelende buitenwereld, altijd tevergeefs is.

‘Kompas verloren, camera kapot, overal bloedend en gekneusd, koortsig van gebrek aan slaap, geen eten. Ik weet niets meer, niet eens precies hoe laat het is.’

• Over onmacht gesproken: lees ook dit stuk van The Xylom, over illegale praktijken in de Nigeriaanse olieindustrie, die een direct en desastreus gevolg heeft voor de omliggende landbouw.
• Een ander geval van ‘grenzen dicht’: Na Noorwegen sluit nu ook Finland haar grens met Rusland. Ouderwetse spionage is terug van weggeweest toont dit The Economist-artikel.
• Onze collega's van Bureau Buitenland zijn gestart met een nieuwe podcastserie, die voor en na de verkiezingen nog immer actueel is: Waar is Sarah?, een podcast over een reddingswerker en de drenkeling die hij redde, tegen de achtergrond van het Europees migratiebeleid.
• Natuurlijk kunnen we Rusland niet uit het oog verliezen: het internationale consortium van onderzoeksjournalisten publiceert sinds vorige week artikelen over de manier waarop oligarchen geld sluizen naar Poetin via Cyprus.
• We hadden op 14 november een heel bijzondere en drukbezochte meet up in Pakhuis de Zwijger om te praten over de berichtgeving over Israël en Gaza. Niet alleen om ons vak kritisch onder de loep te nemen, maar ook om het hart te luchten. De avond is terug te zien op YouTube.

Tot de volgende,
Bram Vermeulen