Voor boten met migranten die de levensgevaarlijke oversteek naar Europa wagen, is Alarm Phone de enige hulplijn. Wanneer ze op zee in nood raken, is het bellen van dit telefoonnummer de beste kans op redding.  

Ook de blauwe boot met 170 migranten die je ziet in de laatste aflevering van Frontlinie, doet dat. Wanneer de motor het begeeft, geven ze hun coördinaten door aan de activisten van de hulplijn. Die melden de boot in nood bij de kustwacht van de omringende landen: Italië, Malta, Tunesië en Libië.  

Eén van de vrijwilligers aan de andere kant van de lijn is Deanna Dadusc. Het maakt niet uit wanneer je belt, er neemt altijd iemand op, vertelt ze in het Siciliaanse Palermo. 24 uur per dag, zeven dagen per week. In de eerste helft van dit jaar werd Alarm Phone gebeld door 193 boten in nood. Naar schatting zaten er ruim 13.000 mensen aan boord. Lang niet iedereen haalde Europa.  

Alarm Phone draait op vrijwilligers en donaties en is ontstaan omdat Europese kustwachten nauwelijks meer mensen redden. ‘In oktober 2013 was er een hele dramatische schipbreuk ten zuiden van Lampedusa. Italiaanse en Maltese autoriteiten schoven de verantwoordelijkheid op elkaar af en weigerden de boot te helpen. De migranten op de boot werden achtergelaten om te sterven’, zegt Dadusc.  

Het zijn deze en andere vergelijkbare noodsituaties, die activisten van over de hele wereld hebben samenbracht om migranten en vluchtelingen te hulp te schieten. Want als je als Europeaan in nood komt op zee, komt de kustwacht je heus wel helpen. Maar als je uit Afrika naar Europa komt omdat je oorlog of armoede ontvlucht, zal niemand je redden, vertelt Dadusc.  

‘We kennen honderden situaties waar mensen aan hun lot werden overgelaten, met de dood als gevolg. Situaties waar mensen dagenlang ronddobberden op zee of, in de meeste gevallen, werden teruggeduwd naar de plek die ze zijn ontvlucht’.  

Alarm Phone opereert behalve in het centrale deel van de Middellandse zee ook westelijker tussen Marokko en Spanje en in de Egeïsche zee, tussen Griekenland en Turkije. Het benadrukt dat het een hulplijn is en geen reddingsdienst. Het enige wat ze kan doen, is de kustwacht of commerciële schepen oproepen om te hulp te schieten. Maar vaak geven die geen gehoor. ‘Commerciële schepen zien ons niet als autoriteit. En als ze wel naar ons zouden luisteren, zouden ze juist in de problemen komen met de autoriteiten’.  

En zo gebeurde het dat de blauwe boot uit de laatste Frontlinie, pas tien uur na het eerste belletje met Alarm Phone, werd benaderd door de VOS Triton. Iets wat leek op een reddingsactie, maar resulteerde in een pushback naar Libië. 

In de tussentijd konden Dadusc en haar collega’s van Alarm Phone de migranten, die in paniek waren en iedere vijf minuten belden, niet geruststellen. ‘We hoorden niets van de kustwacht en je kunt niet tegen ze liegen. Je kunt niet zeggen dat alles goed komt. We vertelden ze dat ze rustig moesten blijven en dat we alles deden wat we konden’. 

Nu het voor hulporganisaties verboden is om mensen in nood op zee te redden, is het documenteren van de reddingsoperaties de enige manier om nog druk uit te oefenen op de verantwoordelijke autoriteiten en om te laten zien wat er precies misgaat aan de dodelijke grenzen van Europa.  

Lees hier de vorige Frontlinie nieuwsbrieven van Bram Vermeulen en schrijf je in om iedere twee weken extra verhalen in je inbox te krijgen.