De vrijlating van Nelson Mandela, in februari 2025 35 jaar geleden, en de oprichting van de Waarheids- en Verzoeningscommissie lieten de wereld geloven dat de verschrikkingen van Apartheid voorgoed tot het verleden zouden behoren. Met drie onvergetelijke woorden kwam er eindelijk een eind aan het onderdrukkende regime dat het land 46 jaar lang in zijn greep had gehouden: 'Free at last!' Maar Apartheid bestaat nog steeds en klinkt tot op de dag van vandaag nog volop door in Zuid-Afrika.
Het is 35 jaar geleden dat Nelson Mandela werd vrijgelaten, maar de wonden van Apartheid zijn nog altijd niet geheeld. Sterker nog, Apartheid bestaat nog steeds. Daders blijven hun geheimen verbergen en slachtoffers zoeken naar gerechtigheid. In deze driedelige documentaireserie vertellen betrokkenen, daders en slachtoffers voor het eerst hun persoonlijke verhaal. Samen onthullen zij het ware gezicht van Apartheid.
free at last!
unieke samenwerking
De prijswinnende Nederlandse journalisten en documentairemakers Misha Wessel en Thomas Blom zijn voor deze serie een samenwerking aangegaan met de Zuid-Afrikaanse regisseur Xoliswa Sithole. Na jarenlang onderzoek en dankzij toegang tot uniek archiefmateriaal onthult Free at Last de waarheid over de verschrikkingen van het Zuid-Afrikaanse Apartheidsregime.
De ingewikkelde nasleep ervan heeft een blijvende impact op huidige generaties in hedendaags Zuid-Afrika. Wat is er gebeurd, wie waren er verantwoordelijk en waarom zijn zij niet ter verantwoording geroepen?
waarom nu
'Bij het maken van Free at Last hebben we veel buitengewone Zuid-Afrikanen ontmoet die bereid waren hun wonden opnieuw te openen en hun duistere geheimen te delen, maar die ook ongelooflijke hoop en veerkracht bezaten', zeggen de filmmakers.
'Ze hebben het gevoel dat hen lange tijd waarheid en gerechtigheid is ontzegd en ze willen een einde maken aan het intergenerationele trauma. Ze zijn van mening dat Zuid-Afrika - en de wereld - nu, meer dan ooit, de volledige reikwijdte van de verschrikkingen van Apartheid moet begrijpen, want Apartheid bestaat nog steeds.’
aflevering 1: onbeantwoorde vragen
maandag 10 februari, 22.20 uur, NPO 2
Vanaf de jaren vijftig werd Apartheid een steeds wreder systeem van geïnstitutionaliseerd racisme. Het eerste protest en het daaropvolgende bloedbad in Sharpeville (1960), maar ook de dood van anti-Apartheidsactivist Ahmed Timol tijdens zijn politiehechtenis (1971) leiden tot op de dag van vandaag tot onbeantwoorde vragen.
aflevering 2: onaantastbaar
maandag 17 februari, 22.20 uur, NPO 2
Halverwege de jaren zeventig is gewelddadige repressie de norm in Zuid-Afrika. Door de uitbreiding van veiligheidsdiensten, inlichtingendiensten en geheime operaties veranderde het land in een politiestaat. Een voormalige staatsmoordenaar onthult nu voor het eerst zijn verhaal. Waarom is het, na al die jaren, nog steeds zo moeilijk om Apartheidsdaders ter verantwoording te roepen?
aflevering 3: pact met de duivel
maandag 24 februari, 22.20 uur, NPO 2
De vrijlating van Mandela in 1990 geeft hoop aan een verdeeld land. Met de oprichting van de Waarheids- en Verzoeningscommissie probeert de nieuwgekozen regering het land te verenigen. Maar één vraag blijft terugkomen: hoe moet er worden omgegaan met de gepleegde daden en wie neemt daar verantwoordelijkheid voor? De compromissen die zijn gesloten en de toezeggingen die zijn gedaan, hebben tot op de dag van vandaag niet geleid tot gerechtigheid.
Free at Last is een coproductie van Beetz Brothers & Storyscope, VPRO, ZDF/Arte en de Zuid-Afrikaanse omroep SABC.
©
tiepes / vpro
