NB Dit is een artikel uit 2012. Oekraïne heeft de laatste jaren een draai gemaakt richting betere rechten voor homoseksuele mannen, lesbische vrouwen, biseksuele en transgender personen. Patriarch Kirill van de Russisch-orthodoxe kerk noemt dat zelfs de reden dat Russische troepen het land zijn binnengevallen: om het 'te bevrijden van Gay Pride parades'. Lees er meer over bij De Correspondent.
Terwijl iedereen zich richt op het EK voetbal, kijkt VPRO’s Dorst in Oekraïne naar de strijd van homo’s, lesbiennes, transgenders en biseksuelen. Oekraïne maakt een wet tegen ‘homoprogaganda’.
Stas Mischenko, 29 jaar, is een Oekraïense activist die zich hard maakt voor de homorechten. Hij werkt voor de Gay Alliance, een stichting die alleen kan bestaan dankzij buitenlandse fondsen. De stichting heeft een kantoortje, verstopt ergens achteraf in het centrum van Kiev, een belangrijke uitvalsbasis voor de lgbt-community (Lesbian, Gay, Bisexual, Transgender). Er worden praatgroepen georganiseerd, er wordt koffie gedronken, er worden spelletjes gespeeld. Ook kunnen homo’s er terecht voor gratis condooms en kunnen homovriendelijke dokters geconsulteerd worden. Want die zijn zeldzaam in Oekraïne.
‘Omdat homoseksualiteit niet bespreekbaar is in onze maatschappij en de kans groot is dat dokters je wegsturen als je vertelt dat je homo bent, is het belangrijk dat ze hier terecht kunnen met mentale en fysieke problemen,’ aldus Mischenko. Mischenko’s kantoor wordt gevuld met regenboogvlaggen, lekkere mannen- en hivpreventieposters. Veruit het meeste geld ontvangt de homoalliantie voor hiv-, aidspreventie en -voorlichting. Omdat er in Oekraïne weinig kennis is over deze seksueel overdraagbare ziekte, groeit het aantal besmettingen er explosief, het hoogste aantal in Europa. Mischenko vertelt: ‘Dit soort posters kan straks verboden worden, net als alle andere vormen van voorlichting.
Datzelfde geldt voor onze werkzaamheden.’ Mischenko doelt op een wet die klaar ligt en die ‘homopropaganda’ strafbaar stelt. Alles wat kan worden gezien als ‘reclame’ voor homoseksualiteit valt onder die wet. Omdat dit in de wet niet duidelijk wordt omschreven, zijn de grenzen van het toelaatbare vaag. Eigenlijk wordt alles strafbaar: van het dragen van een regenboogsjaal, homofeesten tot aan seksuele voorlichting en openlijk uit de kast komen. De wet is al van kracht in delen van Rusland en alle tekenen wijzen er op dat Oekraïne dit voorbeeld zal volgen. Extreme homofobie Deze wet komt niet zomaar uit de lucht vallen.
Er heerst extreme homofobie in Oekraïne. De maatschappij keurt homoseksualiteit niet alleen af; er is een goed georganiseerde anti-homolobby. De Russisch-orthodoxe kerk en politieke leiders van het land lopen voorop in de strijd tegen de ‘perversen en sodomieten’. Zij worden gesteund door veel extreem- rechtse groeperingen die opkomen voor de bescherming van het traditionele gezin, de zogenaamde bakermat van de Oekraïense beschaving. Allen hanteren dezelfde retoriek: homo’s zijn moreel verwerpelijk, homo’s zijn een regelrechte aanval op het traditionele gezin en dus op de maatschappij
©
VPRO
Een grote homo-tegenstander is Igor Druz, van de organisatie The People’s Council. Druz is een zwaar religieuze voorvechter van het behoud van de morele waarden in Oekraïne en voert zichzelf op als patroon van het traditionele gezin. Hij werkt nauw samen met een andere groepering, Love against homosexuality, om homoactivisme de kop in te drukken. In een gesprek met ons windt hij er geen doekjes om: hij walgt van perverse sodomieten. Daarnaast stelt hij dat veel homo’s crimineel zijn en pedofiel. ‘Het zelfmoordpercentage van homo’s is heel erg hoog. Velen komen er in hun leven achter dat ze verkeerd bezig zijn en dan plegen ze zelfmoord, omdat ze niet met zichzelf kunnen leven.’
Over Nederland is Druz niet te spreken: ‘Nederland is een homodictatuur, die erop uit is Europa te overheersen.’ Maar, zo weet hij: ‘Dankzij de homo’s zal Nederland, net als het oude Griekenland, ten onder gaan aan zijn eigen vunzigheid.’ Nederland zal Sodom achterna gaan. Druz is voorstander en mede-initiator van de wet tegen homopropaganda. ‘De wet is dé manier om het homoprobleem van Oekraïne aan te pakken.’ Druz stelt dat zo’n tachtig procent van de Oekraïners zijn visie deelt. Weinig hoopvol.
In Oekraïne is Druz een gerespecteerd man. Hij is geen eenling, zo stelt de lesbische sociologe Galja Yarmanova, die homoseksualiteit bestudeert in post-sovjetlanden. ‘Dat homoseksualiteit verboden moet worden, wordt breed gedragen in de maatschappij. De extreem- rechtse retoriek wordt mainstream. De lobby is sterk en wordt de laatste jaren steeds krachtiger, terwijl de homogemeenschap zelf onzichtbaar en te versnipperd is.’
Tot nu toe is er geen eenduidig tegengeluid geweest tegen de homofobie. ‘Zelfs de liberalen en veel medewerkers van mensenrechtenorganisaties in Oekraïne zijn homofobisch.’ Yarmanova: ‘Nu de wet tegen homopropaganda in de maak is, moeten de homo’s laten zien waar ze voor staan. Anders is het echt te laat. De gevolgen van die wet zijn niet te overzien.’ De gaypride in mei moest tegenwicht bieden, maar werd afgelast na extreem geweld. De situatie is weinig hoopvol voor homo’s in Oekraïne.
De wet tegen homopropaganda krijgt weinig aandacht in de Europese media, die alleen maar aandacht hebben voor de opsluiting van oud-premier Julia Timosjenko en het ek voetbal. Maar dit is het juiste moment waarop Europese landen hun waarden kunnen verdedigen in dit deel van Europa dat het niet zo nauw neemt met de rechten van seksuele minderheden. Mischenko strijdt onvermoeid door. In zijn kantoor, achter de homovlag, zegt hij: ‘Ik ben optimistisch, anders zou ik hier niet staan. Volgend jaar hebben we wel een gaypride.’ Voor Yarmanova is er geen reden voor optimisme: ‘Als de wet erdoor komt, vertrek ik uit Oekraïne. Dan heb ik hier niets meer te zoeken.’