Chiraq

Bendeoorlogen zoals in Chicago kennen we in Nederland niet. Maar achterstandswijken met spanningen tussen politie en etnische minderheden wel. In grote steden wordt er etnisch geprofileerd, wat betekent dat minderheden vaker worden aangehouden en sneller worden verdacht dat witte Nederlanders – feitelijk een vorm van discriminatie. Rapper en docent Gideon Everduim maakt zich hier met het burgerinitiatief Control Alt Delete hard tegen – net als tegen iedere andere vorm van discriminatie en racisme. Hij oordeelt hard over de Nederlandse samenleving, die hij door en door racistisch noemt. ‘De parallel met Chicago is een gesegregeerde samenleving waarin bevolkingsgroepen tegenover elkaar staan, en mensen in arme wijken niet dezelfde kansen krijgen als anderen’, zegt hij in een telefonisch gesprek vanuit Suriname waar hij vakantie heeft. ‘In de grote steden zijn witte en zwarte scholen. Zwarte scholen, vaak in kansarme wijken, hebben problemen met het vinden van onderwijsgevend personeel. Er is een lerarentekort waardoor er veel lesuitval is of waardoor er studenten voor de klas staan die niet capabel zijn als docent. De kwaliteit van het onderwijs is laag, wat gevolgen heeft voor de prestaties van leerlingen en daarmee ook voor de financiering van de scholen. Ze krijgen minder geld en kunnen minder investeren en daardoor blijft de kwaliteit laag.’

Net als pastoor Barrett uit Chicago is er maar een advies: investeren! Everduim geeft een voorbeeld: ‘De prestaties kunnen worden opgekrikt als je deze specifieke scholen state of the art equipment geeft. Op veel kansrijke scholen krijgen leerlingen les met de iPad, omdat dit de leerlingen opleidt voor de economie van nu. Maar dat is niet vanzelfsprekend voor scholen in armere buurten.’ Ook het postcodegebiedbeleid is Everduim een doorn in het oog. Dit beleid houdt in dat ouders niet buiten hun wijk een school voor hun kinderen mogen zoeken; zo worden kinderen in achterstandbuurten automatisch en systematisch buitengesloten van een kans op beter onderwijs – ‘discriminatie’, zegt Everduim. Ook de Nederlandse probleemwijken kunnen dus een flinke boost gebruiken, om verder escalerende sociale spanningen te vermijden en om te zorgen dat het gezonde wijken worden die gezonde mensen produceren. 

Dan is er nog het probleem rondom etnisch profileren. Jaap Aalbersberg, politiechef in Amsterdam, gaf onlangs in een debat in de Amsterdamse Balie met onder anderen Gideon Everduim toe dat de Amsterdamse politie etnisch profileert. Everduim: ‘In bepaalde wijken is een beleid van preventief fouilleren: iedereen in zo’n wijk kan een potentiele dader zijn en daarmee stigmatiseert de politie de hele buurt. Agenten voeren hun beroep uit op grond van vooroordelen. Er zijn daderprofielen, wat betekent dat de politie actief zoekt naar mensen die de kenmerken hebben van zo’n profiel. Dat is dan geen huidskleur, maar wel: trainingspakken, Moncler-jassen, een bontkraag, gouden tanden en/of rastahaar.’ Cynisch: ‘Laat praktisch iedereen die aan deze kenmerken voldoet een niet-witte huidskleur hebben. En laat bepaalde wijken nou vol zitten met mensen die er zo uitzien.’ Oftewel: de politie schiet zwarte mensen misschien niet meteen neer zoals in Chicago, maar maakt zich wel schuldig aan subtiel racisme.

Control Alt Delete heeft een app gebouwd waarmee burgers melding kunnen maken van onterechte staandehoudingen. ‘Ons streven is dat de politie alle burgers gelijkwaardig behandelt’, zegt Everduim. Controle Alt Delete en Amnesty Nederland hebben de minister van Veiligheid & Justitie meerdere malen gevraagd om politie optredens systematisch te monitoren. Helaas blijft het antwoord: ‘nee’. Everduim: ‘Onze nieuwe app moet inzichtelijk maken hoe vaak en in welke situaties de politie misbruik maakt van haar macht.’