Op 17 juli 2024 oordeelde de rechter van Rechtbank Midden-Nederland dat er geen sprake is van een onrechtmatige aflevering en wees alle voorderingen van [X] af. Anders dan de Raad voor de Journalistiek, oordeelde de rechter dat de redactie van Danny’s Wereld journalistiek zorgvuldig heeft gehandeld. De rechter corrigeert hiermee op inhoudelijke punten de conclusie van de Raad voor de Journalistiek ten aanzien van wederhoor en anonimisering.

De VPRO is blij met de uitspraak van de rechter en voelt zich gesterkt in haar visie dat de aflevering van Danny’s Wereld een product van zorgvuldige journalistiek is. Dat de redactie van Danny’s Wereld journalistiek zorgvuldig handelde blijkt onder andere uit de volgende passages in het vonnis. 

Ten aanzien van wederhoor

• 4.19 [X] verwijt de VPRO dat Danny’s Wereld haar geen mogelijkheid heeft geboden om te reageren in het kader van hoor en wederhoor. Volgens [X] zijn de gewraakte uitlatingen door de geïnterviewde van dien aard dat zij daardoor in een maatschappelijk gezien ‘vrij extreme hoek is geplaatst. Daarover had [X] gehoord moeten worden in de aflevering, zodat zij in de gelegenheid was gesteld om een en ander in een bepaalde context te plaatsen.
• 4.20 Het bieden van de mogelijkheid tot wederhoor is over het algemeen relevant bij de beoordeling van de rechtmatigheid van een inhoudelijke publicatie, maar wederhoor is geen recht. Het is een journalistiek basisprincipe en schending daarvan betekent niet per definitie dat er sprake is van onrechtmatig handelen. Van belang is verder dat dit in de journalistieke codes verankerde basisprincipe voornamelijk is gericht op het voorkomen van hiaten en fouten in de berichtgeving.
• 4.21 [X] heeft in deze procedure niet gesteld of uitgelegd welk standpunt van haar ontbreekt in de aflevering en waarom het ontbreken daaraan een hiaat of fout is in de berichtgeving. Een reactie van [X] dat zij het niet eens is met de waardeoordelen van de geïnterviewde ligt dermate voor de hand dat dat niet als een hiaat in de berichtgeving wordt aangemerkt. Kortom, het is niet duidelijk geworden wat de gelegenheid tot wederhoor zou hebben moeten toevoegen aan de berichtgeving.

Ten aanzien van de anonimisering

• 4.22. Onder verwijzing naar de uitspraak van de Raad voor Journalistiek stelt [X] dat een onevenwichtigheid is ontstaan in de aflevering. [X] is in de aflevering bij haar naam genoemd en herkenbaar in beeld gebracht. terwijl de geïnterviewden anoniem en onherkenbaar aan het woord zijn gelaten.
• 4.23. Als uitgangspunt geldt dat de VPRO de journalistieke en redactionele vrijheid heeft om haar aflevering naar eigen inzicht vorm te geven en in te kleden. De vraag is of VPRO in haar keuzes de grenzen van het onbetamelijke heeft overschreden? Dat ziet de rechtbank niet.
• 4.24. Zoals in 4.10 t/m 4.12 is uiteengezet, zoekt [X] zelf de publiciteit op met haar deelname aan het publieke debat. Dit heeft zij bij de Oekraïne vlog (en ook bij andere vlogs) gedaan met open vizier: [X] verschijnt herkenbaar in beeld en deelt haar boodschap in de vlog, die zij (in eerste instantie) voor iedereen zichtbaar online heeft geplaatst op haar sociale media omgeving. De geïnterviewden hebben een andere werkwijze. Zij treden juist niet naar buiten onder hun eigen identiteit, maar handelen onder pseudoniem of onder de collectieve naam zoals het 'Videre collectief'. In de aflevering hebben zij hun gezichten afgeschermd met maskers. De wijze waarop de betrokkenen worden getoond in de aflevering is daarmee aan beide zijden een afspiegeling van de wijze waarop de betrokkenen zich presenteren in het publieke debat.
• 4.25. Dat het bereik van de vlogs van [X] doorgaans minder groot is, dan het bereik van de aflevering, verandert niets aan de omstandigheid dat [X] er zelf voor heeft gekozen met haar boodschap in de openbaarheid te treden. Door deze keuze heeft ze te dulden dat haar boodschap ook kan worden opgepikt door partijen die niet haar mening delen en/of door kanalen met een groter bereik.

Lees hier het vonnis van Rechtbank Midden-Nederland.

In Danny’s Wereld gaat de VPRO op zoek naar waar het wringt in de maatschappij. De presentator onderzoekt spanningen en problemen in de samenleving en ontmoet mensen die vaak onzichtbaar zijn, de grens opzoeken, daar overheen zijn gegaan of zich buitengesloten voelen. In de aflevering ‘Wappiebestrijders’ van Danny’s Wereld van mei 2022 dook presentator Danny Ghosen in de wereld van mensen die zich zorgen maken over ‘Wappies’: snel radicaliserende mensen die het maatschappelijk systeem wantrouwen en hun denkbeelden en complottheorieën online verspreiden. In de oorspronkelijke uitzending werden ter illustratie openbare video’s getoond door de geïnterviewden. Daarin waren personen herkenbaar in beeld te zien die volgens de geïnterviewden (de ‘Wappiebestrijders’) waren geradicaliseerd. De getoonde personen hebben zich bij de VPRO beklaagd en verzocht om onherkenbaar gemaakt te worden. Daar heeft de VPRO gevolg aan gegeven door de gezichten te blurren.

Daarnaast heeft een van de afgebeelde personen een klacht over de gang van zaken ingediend bij de Raad voor de Journalistiek (RvdJ), die zich over de kwestie heeft gebogen. De RvdJ concludeert dat: “gelet op de omstandigheden van het specifieke geval had Danny’s Wereld ervoor behoren te kiezen om direct zorg te dragen voor anonimisering van klaagster dan wel wederhoor bij haar toe te passen.” De RvdJ concludeert in dit geval dat “journalistiek onzorgvuldig gehandeld” is door niet te anonimiseren of wederhoor toe te passen.

Wat de VPRO betreft heeft de RvdJ te weinig oog voor het feit dat klaagster zich als burgerjournalist presenteert en met haar video’s doelbewust een grote groep kijkers probeert te bereiken met haar denkbeelden. Door het plaatsen van haar video’s in de ‘openbare ruimte’ (te weten op een openbaar sociaal medium), en het oproepen tot verdere verspreiding, kiest klaagster bewust voor publiciteit met als doel dat haar video’s worden opgepikt door derden. In dit geval in het televisieprogramma Danny’s Wereld, die het bewuste fragment filmt van een computerscherm en deze dus laat zien zoals het online te vinden is. Waarbij de geïnterviewde diens mening geeft op de inhoud van de video en het handelen van klaagster.

De VPRO heeft besloten zich bij de conclusie van de RvdJ neer te leggen en, ondanks de eerder genoemde bezwaren, geen herzieningsverzoek in te dienen. Evenwel miste de VPRO in de conclusie van de RvdJ blijk van een grondige en volledige belangenweging van alle relevante feiten en omstandigheden. De VPRO hecht juist zeer aan zorgvuldigheid omtrent de journalistieke keuzes en afwegingen. Nu we ons in een tijd bevinden waarin feiten voortdurend worden betwijfeld, alternatieve theorieën of wereldbeelden worden gedeeld en waarin burgers zich steeds vaker journalistiek uiten of profileren staan we voor een gezamenlijke zoektocht naar hoe de bestaande journalistiek zich hiertoe moet verhouden.

Lees hier de conclusie van de Raad voor de Journalistiek.