3Doc: Mijn broer en ik

artikel uit de VPRO Gids

Door: Angela van der Elst

Feminist Xena wil graag weer meer verbinding met haar broer Falko, die veranderde van een surfdude in een moslim.

Religie is verzonnen door bejaarde, bebaarde mannen vindt Maria, en ze heeft er niks mee, met al die homofobie en vrouwonvriendelijkheid. Frans werd rooms-katholiek opgevoed en wist: met dat soort onzin ga ik mijn kinderen niet lastigvallen. En zo groeide Xena Maria Evers, dochter van Maria en Frans, op in een vrijgevochten en feministische familie.

Zij en haar vier zussen en een broer sportten wat af: Xena was op haar zeventiende Nederlands kampioen judo, een zus bokste op hoog niveau, een ander was topscoorder van haar voetbalelftal. Tussen al die kinderen was broer Falko, twee jaar ouder, Xena’s beste maatje; ze konden alles met elkaar bespreken. Als jongvolwassenen werd hij een surfdude, zij een filosofiestudent. En toen zag Falko op een dag het licht, van Allah. Huh?

In de 3Doc: Mijn broer en ik doet filmmaakster Xena (29) een poging om zich open te stellen voor de nieuwe wereld van Falko (31), die na een reizend feestleven nu een baard en mutsje draagt en zich vijf keer per dag tot Mekka richt. Xena: ‘Tijdens mijn studie volgde ik een cursus documentaire maken en daarvoor moest ik iemand interviewen. Ik had daarmee de ideale dekmantel, vond ik, om mijn broer een aantal van de vele vragen te stellen die ik over zijn bekering had. Een paar jaar later werd ik geselecteerd om deel te nemen aan de workshop van VPRO Dorst en daar heb ik mijn programma-idee over dit onderwerp verder ontwikkeld.’

Het resultaat is een intrigerende vertelling over een nogal ongewoon gezin; het halve uurtje dat het duurt, vliegt voorbij. We zien Xena Falko vergezellen naar Duitsland, waar hij maandelijks zijn moslimbroeders uit West-Europa ontmoet voor zang, dans, maaltijden en gebed. ‘Als hij maar niet radicaliseert, dacht ik in het begin, ik had angst voor het vreemde.’

In de auto op weg naar hun bestemming zegt Falko dat hij denkt ‘dat veel westerse mannen keihard onder de duim zitten’. Van hun vrouwen. Met zo’n opvatting ben je op je plek bij de islam; de leer die bovendien beweert dat ongelovigen geen goede mensen zijn, zoals Xena tijdens de Duitse bijeenkomst te horen krijgt. Misschien is het een wonder dat er überhaupt nog contact is tussen Falko en zijn bloedverwanten.

Ruimdenkendheid is makkelijk op te brengen wanneer mensen keuzes maken die je kunt begrijpen. Nu Falko de Koran als leidraad heeft, worden normen en waarden van huis uit als ‘iemand steunen op zijn eigen weg’ en het ‘meegaan in diens idealen’ danig op de proef gesteld. Buigen of barsten? ‘Mijn vader zegt relativerend: Falko is meer dan een moslim. Hij is ook een vader, een sporter. En hij is nog steeds ijdel, al mag dat nu eigenlijk niet meer. Maar ze vonden het wel confronterend om de beelden uit Duitsland te zien.