24 uur met... Freek de Jonge

Cabaretier Freek de Jonge is vermaard om zijn one man shows. Daarvoor maakte hij furore met Bram Vermeulen in het cabaretduo Neerlands Hoop. Freek is nu 63 jaar en wil nog zeker twintig jaar door, zo vertelt hij aan Wilfried de Jong.

Die lach van het publiek, dat is de smeerolie van je voorstelling.

Cabaretier Freek de Jonge

Freek de Jonge stapt olijk de ruimte in waar hij een etmaal met Wilfried de Jong zal verblijven. 'We gaan niet slapen hoor,' zegt hij serieus, 'anders vind ik er niks aan.' Dan vat hij de bedoeling van het programma nog even samen. 'Jij bent de ondervrager en je hebt een idee over mij. Klopt dat idee of is het een cliché? Ben ik echt zoals je denkt of ben ik een ander mens?'

Hij heeft een rolkoffertje meegenomen en vist er een langharige grijze pruik uit. Het is natuurlijk de bedoeling dat die straks op het hoofd van Wilfried komt, legt hij uit. 'Doe maar meteen,' daagt De Jong De Jonge uit.

Samen kijken ze in de spiegel. 'Hoe zie ik eruit als vrouw?' vraagt Wilfried. 'Niet onaantrekkelijk', antwoordt Freek. 'Zou je me zo zoenen?' gaat Wilfried verder. 'Ja hoor.' De mannen kussen elkaar op de mond en omhelzen elkaar.

vrouwen

Met zijn grappen wist Freek zich al jong populair te maken in wat hij noemt 'het hogere echelon van de school'. Maar op zaterdagavond zwermde iedereen uit en bleef Freek toch alleen achter bij de bar. Ook bij zijn latere tournees voelde Freek, anders dan Bram Vermeulen, 'geen behoefte zijn succes te verzilveren bij de vrouwen'.

Hij was er ook niet jaloers op, want bij de sokken en de bril werd het genânt, zo legt hij uit. 'Er gebeurt eigenlijk niks, maar als jij 24 bent,  je komt met een vrouw op een hotelkamer en je legt je bril zo op het nachtkastje, dan is dat een lullig moment. Dat haalt alle erotiek in één keer uit de lucht.'

Zijn vrouw Hella ontmoette hij op het verlovingsfeest van Bram. Hij had haar thuisgebracht en was blijven slapen. 'Daar was onmiddellijk van beide kanten die merkwaardige overgave. En toen had ik ook nog een rare bril op, die m'n halve gezicht bedekte. Daar kwam ik dan ineens achter tevoorschijn,' lacht hij.

Over zijn huidige ambities is hij kort. 'Het enige dat ik een beetje najaag, is een zekere mate van aandacht,' formuleert De Jonge scherp. Als Wilfried dat zegt te herkennen, vraagt Freek meteen wat hij daarvan vindt. 'Dat is inderdaad wat manifest aanwezig bij jou,' antwoordt De Jong diplomatiek. 

kut, godverdomme, neuken

Wilfried informeert naar de relatie tussen Freek en Youp van 't Hek. Die is niet meer wat het ooit was. De laatste keer dat ze elkaar tegenkwamen was op een benefiet. 'Dan staan we wat ongemakkelijk tegen elkaar aan te duwen,' zegt Freek. 

De eerste ontmoeting met Youp was in de jaren zeventig in Middelburg. Van 't Hek schreef voor de Avrobode over een voorstelling van Neerlands Hoop en interviewde het tweetal. Het contact begon leuk en Freek werd uitgenodigd bij Youp's voorstellingen. 

Op enig moment is er iets van commotie en gedoe ontstaan door dingen die Freek over Youp zou hebben gezegd. Hij zou dingen van zijn eigen werk bij Youp terugzien en jaloers zijn op het succes. 'Opgeklopt door de pers natuurlijk,' legt hij uit.

Wilfried wil weten waar het nu werkelijk om draait, wat is de kern van de frictie? Na lang nadenken zegt De Jonge: 'Het wezen is eigenlijk: als de mensen daar ook genoegen mee nemen, waarom heb ik me dan altijd zo ingespannen?'

Er speelt bij hem geen boosheid of rancune, maar hij heeft wel het gevoel dat er voor Youp meer inzit. 'Hij is zo blijven hangen op die opgeblazen rubberband van succes, dat-ie geen idee meer heeft dat als dat ding lek gaat, hij gewoon kan zwemmen.'

'Ik weet hoe het gaat bij die try-outs,' probeert hij verder uit te leggen, terwijl hij met een stapel papier zwaait. 'Je gaat met je teksten naar zo'n zaaltje en dan denk je: o jee, ze lachen niet genoeg. Want die lach, dat is de smeerolie van je voorstelling. Die inspireert je en maakt je groter. Het is vaste prik: als je dan zegt kut, godverdomme of neuken, dan gaan ze lachen. Ik zou als regisseur zeggen: Ik wil de eerste vijf try-outs de woorden kut en godverdomme niet horen.'

waardering

Over Freek wordt altijd gescheven dat hij niet kan zingen. Daar baalt hij van. Wilfried haalt zijn schouders op. 'Nou, en? Je zingt toch ook zo vals als een kraai?' Freek ontkent dat en als Wilfried concludeert dat hij zich als zanger ondergewaardeerd voelt, schudt Freek zijn hoofd. 'Niet als zanger, als muzikant. Ik wil graag in de omgeving van topmuzikanten zijn.'

Hij zegt niet verslaafd te zijn aan het applaus. Als hij maar wel kan spelen en er mensen naar zijn voostellingen komen. Met zijn voorstellingen probeert hij steeds nieuwe richtingen, maar geeft hij toe: 'Die lach – als je het hebt over een verslaving – die lach is een bevestiging. Als die uitblijft, word je toch onzeker.'

oud en grijs

Hij heeft er geen moeite mee dat hij steeds meer grijze bollen in de zaal heeft. 'Ik ben zelf 63, dus het lijkt me logisch. De jeugd die ik zie is door oma en opa meegenomen. Waarschijnlijk met de gedachte: als-ie straks dood is, kun je zeggen dat je hem levend gezien hebt.'

Tegen zijn omgeving zegt hij wel: 'Haal me van het podium af als het niet meer gaat.' Maar dat punt is voor zijn gevoel nog niet in zicht; niet bij de huidige voorstelling, maar ook niet binnen vijf jaar. 'Ik denk dat ik pas stop na mijn tachtigste,'  zegt Freek. 

begrafenis

Wilfried heeft een flapover neergezet en vraagt De Jonge om met hem alvast zijn begrafenis te ensceneren. Freek heeft al snel een kist met een Freek erin getekend en beschrijft welke zes mensen de kist zullen dragen. Zes bekende namen, allemaal helden van Freek. De Freek in de kist gaat vergezeld van een foto van zijn familie. En aan de rand van de kist tekent hij streepjes: 'Dat zijn alle cd's en dvd's die ik gemaakt heb.'

Dan komt het gesprek op het overlijden van een van zijn kinderen op heel jonge leeftijd. Nog steeds leven er vragen bij De Jonge over wat er toen verkeerd is gegaan. 'Wiegedood?' vraagt Wilfried. 'Zo wordt dat genoemd, maar we weten het niet. Er is geen autopsie gedaan.'

Veel relaties lopen volgens De Jonge vast als er een kind komt te overlijden. Maar zijn relatie met Hella werd er juist beter op. Ze moesten verder en wilden niet blijven hangen in hun verdriet. 

Bram Vermeulen

Over de breuk met Bram Vermeulen zegt De Jonge dat de aanleiding daarvoor een interview was, waarin Vermeulen voor de zoveelste keer had gezegd dat door de komst van Hella Neerlands Hoop uit elkaar was gegaan. Toen had Freek er genoeg van en zei tegen Bram dat hij maar moest weggaan. Achteraf heeft hij medelijden met Bram, die volgens hem na het uiteengaan van Neerlands Hoop in een klotepositie terecht kwam, terwijl hij triomfen vierde in het theater. 

Een van de laatste voorstellingen van Bram, heeft hij bezocht. Hij zat achter in de zaal en onwillekeurig zong hij bij de liedjes zachtjes een tweede stem. 'Dat kwam als vanzelf op.' Na afloop zagen ze elkaar en waren allebei blij. Niet lang daarna is Bram overleden. 

mening

'Ik denk niet dat mensen na deze uitzending hun mening over me hebben veranderd,' zegt De Jonge stellig. Zelf typeert hij zich als 'een leuke opa, een bedachtzame vader, een toegewijde minnaar, een onhandige voetballer, een enthousiaste zanger, een tamelijk briljante theatermaker en een naar een goed gesprek hunkerende man'.

bekijk ook