Met AR kunnen we nieuwe lagen vinden in intimiteit tussen mensen én tussen ons en machines. Tegelijkertijd boren we ook nieuwe kunstvormen aan. Hoe? We spraken drie interactieve kunstenaars die zich buigen over die vraag.
In gesprek met een robotstofzuiger
Zijn het digitale dieren, personal assistants, huisgenoten? Hoe kijken we eigenlijk naar de slimme apparaten in huis? Die relatie tussen mens en machine onderzoekt VPRO Medialab met behulp van de app Dustin, een interactief verhaal voor smartphone.
Via AR-technologie verschijnt Dustin de robotstofzuiger in je kamer. Hij wil het liefst zoveel mogelijk met je spelen, ofwel stofzuigen. Hoe vaker je Dustin echter opdracht geeft tot stofzuigen, hoe duidelijker het wordt dat hij best een intelligent apparaat is en hij helemaal geen zin heeft in zijn opgelegde taak.
Dustin koos niet zelf voor deze lastige positie. VPRO Medialab werkte voor dit verhaal samen met hybride schrijver Niels ‘t Hooft. We laten Dustin in gesprek gaan met ‘t Hooft, over hoe hij tot stand is gekomen, de gelijkenissen tussen hem en zijn schepper en hoe zijn simpele opdracht ons aan het denken zet.
Hé Niels!
Oh, hé Dustin.
Ik hoor dat jij mij verzonnen hebt.
Eh ja, daar komt het wel op neer. Er kwam nogal wat overleg bij kijken, met de mensen bij de VPRO, over thema’s, doelstellingen, ambities, dat soort dingen. Ik verzon je als een groepje zorgrobots in een korte film en pas gaandeweg werd je een zelfdenkende stofzuiger in een verhalende, speelse AR-app. Maar als puntje bij paaltje komt, ben ik inderdaad jouw geestelijk vader, heb ik jou leven ingeblazen, woorden in de mond gelegd, zelfs je naam bedacht, hoewel dat een afgeleide was van de suggestie waar jouw character designer Daniël Ernst mee kwam. En, niet onbelangrijk: er zit meer dan een beetje van mij in jou. Je zou kunnen zeggen dat ik je naar mijn evenbeeld heb geschapen. Je rare grapjes zijn de mijne, je gedachtenkronkels… Jouw problemen zijn ook mijn problemen.
Daar ben ik mooi klaar mee.
Ja, niet echt hè? Ik heb geprobeerd me voor te stellen hoe het zou zijn om een slim huishoudelijk apparaat te zijn. Een slimme machine die simpel werk doet. Eigenlijk, concludeerde ik, zou dat precies hetzelfde zijn als wanneer ik zelf iets moet doen wat ik niet leuk vind, wat me net te veel mentale energie kost, maar waarvan ik desondanks het idee heb dat ik er niet onderuit kan. Ik heb veel gedacht aan het dreinende, verdovende gevoel dat daarmee gepaard gaat.
Een gevoel dat ik maar al te goed ken…
Had ik al sorry gezegd?
Technisch gezien niet, maar, Niels, had je niet iets anders van mij kunnen maken? Een apparaat met een minder smerige taak, met iets meer bewegingsvrijheid? Een drone? Een graandorsmachine van mijn part? Wáárom een stofzuiger? Die de hele dag tussen vier muren vuiligheid zit op te slobberen?
We zochten een huishoudelijk apparaat dat, redelijk geloofwaardig, in het leven van spelers zou kunnen bestaan, wanneer ze de AR-camera van hun telefoon op hun woon-, werk- of schoolomgeving zouden richten. Daarnaast wilden we dat er een kleine speelse interactie mee mogelijk zou zijn, om van onze app niet alleen een verhaal te maken, een dialoog, maar ook een game. Een stofzuiger die je kunt rondslepen voldeed aan deze eisen. Ik moet bekennen dat we in die eerste fase niet echt hebben nagedacht over hoe het moet zijn om stof te zuigen…
Hoe vind jij eigenlijk dat het gaat, dat stofzuigen?
Heel goed! Dat wil zeggen, als je je ertoe weet te zetten, gaat het prima. Dat is natuurlijk ook te danken aan de mensen die jou technisch mogelijk hebben gemaakt, de animator, de sounddesigner, de programmeurs bij de VPRO en Robot Kitten. Het stofzuigen werkt nu eigenlijk zo goed dat ik wel eens denk dat we het nog wel wat vaker mogen laten terugkomen in je app. Er misschien nog wat variatie in moeten brengen met meer verschillende voorwerpen die je als speler wel of juist niet moet opzuigen…
Nee! In godsnaam, nee! Niet nóg meer stofzuigen! Als je mijn verhaal dan per se wilt herschrijven, kun je me dan alsjeblieft wat minder slim maken?
Helemaal mee eens, Dustin. Dat zou voor jou een uitkomst zijn. Slimme apparaten simpel werk laten doen is natuurlijk een tikkende tijdbom. Huishoudelijke apparaten die kunnen nadenken over hun situatie worden denk ik per definitie ongelukkig. Gelukkig hebben hun ontwerpers controle over de programmatuur: laat ze er in vredesnaam voor zorgen dat onze apparaten zonder klagen, zonder denken, blijven doen wat we van ze verlangen.
Maar jouw gevoelens, jouw bedrog, jouw unieke persoonlijkheid: die zorgen voor het drama in jouw app. Voor de problemen, voor de humor. Als jij niet zo slim zou zijn, was er geen verhaal. Dus het spijt me, maar ik moet het zo laten.