oranje baalt

Toen in 2010, bij de zeventigste verjaardag van Nol de Ruiter, een boek verscheen, leek het mysterie dan eindelijk definitief ontrafeld. De Ruiter, in 1990 assistent van bondscoach Leo Beenhakker, bleek tijdens het wk in Italië een dagboek te hebben bijgehouden waarvan een aantal fragmenten in zijn boek waren opgenomen.
Het was allemaal weinig vleiend voor Don Leo.
In Voetbal International citeerde Johan Derksen gretig uit De Ruiters aantekeningen en stelde vast dat deze met ‘keiharde feiten’ voor de dag was gekomen: ‘onthullend en gênant voor Beenhakker.’
Eén citaat uit het boek: ‘De training was volgens mij weer eens niet voorbereid. Op het veld was het weer een chaos. Zelfs Freek de Jonge stond in het doel. Leo vindt alles best, hij is er duidelijk op uit bij de pers goed te liggen. De Jonge bleek bij Gullit op de kamer te verblijven. Dit was verboden. Gullit is een vervelende jongen. De buschauffeur voelde zich beledigd, doordat De Jonge wel bij ons aan tafel zat, terwijl hij niet welkom was.’
Niet echt een lekker sfeertje.
De Ruiter komt niet aan het woord in de door Jeroen Stekelenburg gemaakte, op 27 juni uit te zenden aflevering van Andere tijden sport, getiteld ‘Hoe favoriet Oranje door de zijdeur afging’.
Net zomin als Beenhakker (hij had Dick Advocaat als assistent mee willen nemen), die destijds in het Algemeen Dagblad als volgt reageerde op De Ruiters ontboezemingen: ‘Wat ik nu hoor, is de totale frustratie van iemand die in die tijd, en we waren zes weken bij elkaar, nooit zijn verantwoordelijkheid heeft durven nemen. (…) Als het spannend werd, haakte Nol volledig af.’

Verhuisdoos
Waar twee kijven hebben twee schuld, luidt het spreekwoord. En voor je het weet beland je in een welles-nietesdiscussie. Het leek Stekelenburg niet erg zinvol.
Niettemin heeft hij, vanzelfsprekend, Beenhakker benaderd om het echte verhaal te vertellen. Maar na een paar weken bedenktijd zag die uiteindelijk van medewerking af.
Stekelenburg: ‘Heel erg jammer, maar dat is zijn keus. Direct na het toernooi heeft hij gezegd dat er maar 25 procent van wat er gebeurd was naar buiten is gekomen, en dat hij de overige 75 procent in verhuisdoos 13 zou stoppen, op zolder zou zetten en nooit meer inkijken.’
Of de wereld door Beenhakkers weigering echt nog hele bergen aan onbekende feiten en gebeurtenissen wordt onthouden, betwijfelt de programmamaker. ‘Ik kan natuurlijk niet in zijn hoofd kijken, maar de mensen die we hebben gesproken denken allemaal dat het wat overdreven is. Althans, zij weten niet wat er dan verder allemaal gebeurd zou moeten zijn. Toen Beenhakker de boel afblies hebben we ons nog wel serieus afgevraagd: moeten we nu verder gaan? Maar uiteindelijk is er toch zoveel materiaal dat we denken dat het een mooie aflevering gaat worden.’

Vervelends
Dat optimisme lijkt gerechtvaardigd. Want wat er ook in die beroemde verhuisdoos nog verborgen zou kunnen zitten, feit is dat er in (de aanloop naar) Italië van alles aan de hand was, rumoer alom.
Al hoeft de kijker geen echte onthullingen te verwachten. Stekelenburg: ‘Maar wat wel duidelijk gaat worden is dat dit WK vanaf het begin eigenlijk een kansloze missie is geweest. Dat begon eigenlijk al nadat bondscoach Thijs Libregts in 1984 in de Volkskrant iets heel vervelends over Ruud Gullit had gezegd. Gullit was “lui”, een eigenschap die te maken zou hebben met het zwarte ras. Dat is gaan na-etteren toen Libregts in 1988 na Michels’ afscheid tot bondscoach werd gebombardeerd. Op een gegeven moment is er een tussenoplossing gekomen met Michels als een soort supervisor, en mochten de spelers tijdens een bijeenkomst in het Hilton Hotel op Schiphol stemmen. Resultaat: 0 voor aanblijven van Libregts, 13 tegen en 2 onthoudingen. De spelersgroep wilde Cruijff en vervolgens kwam opeens Beenhakker uit de hoge hoed van de KNVB.’
Maar er speelden nog tal van andere zaken mee die bijdroegen aan het echec. ‘Waterdragers, met alle respect, als Berry van Aerle en Adrie van Tiggelen waren ook Europees kampioen en begonnen zich wat meer te roeren. Die zagen een andere rol voor zich weggelegd dan twee jaar daarvoor.’
Van Tiggelen is, naast Gullit, een van de personen die sprekend worden opgevoerd. Plus Ronald Koeman, Martin van Rooijen (destijds voorzitter sectie betaald voetbal), Hans van Breukelen en Telegraaf-journalist Jaap de Groot, die nauwe banden met aanvoerder Gullit onderhield en met primeurs voor de dag kwam die geheim hadden moeten blijven.
Met al dat gedoe vraagt de naïeve beschouwer zich soms af: wat zagen de spelers nog in zo’n tot mislukken gedoemd toernooi? Waarom deden ze eigenlijk nog mee?
‘Nou,’ zegt Stekelenburg, ‘Gullit heeft overwogen om niet mee te gaan en heeft ook tijdens het toernooi nog aan vertrekken gedacht. Dat vertelt hij in de uitzending. Maar als aanvoerder moet je dan wel héél erg niet willen. En vergeet niet, ze waren Europees kampioen en beter dan in 1988, de verwachting was dat ze wereldkampioen zouden kunnen worden. Dan wil je er wel bij zijn.’

Werkvriend
Overigens heeft Beenhakker zich toch één keer vrij duidelijk uitgelaten over die dramatische periode. In 2006 verscheen een flink artikel in NRC Handelsblad waarin hij met ‘de ware beweegreden’ voor de dag komt om als bondscoach aan de slag te gaan. ‘Zestien jaar heeft hij dit,’ schrijft de krant, ‘als persoonlijk geheim met zich meegedragen’.
Wat was dat geheim?
Beenhakker had het ‘uitsluitend en alleen’ gedaan voor zijn ‘werkvriend’ Rinus Michels. Die had hem gesmeekt om niet op zijn knieën naar Barcelona te moeten gaan om Cruijff (met wie de relatie op dat moment zeer slecht was) over te halen bondscoach te worden. ‘Leo, doe het me niet aan.’    
Niet onmogelijk dus dat Beenhakkers loyaliteit aan bobo Michels Nederland de wereld­titel heeft gekost. Immers: met Cruijff aan het roer...
Toch nog even terug naar Nol de Ruiter.
Gefrustreerd of niet, één ding heeft hij zonder twijfel goed gezien. Na de uitschakeling (Duitsland won met 2-1 in de achtste finale, de wedstrijd waarin Rudi Völler door Frank Rijkaard werd bespuwd) noteerde hij: ‘Het is vreselijk dat ik dit moet schrijven, maar iedereen is opgelucht dat we van West-Duitsland hebben verloren. We kunnen naar huis.’

Donderdag 27 juni
Hoe favoriet Oranje door de zijdeur afging

Zondag 6 juli
Found Footage van het WK 1978

Vrijdag 11 juli
Het geheim van 1974: Hoe Duitsland Nederland van de wereldtitel afhield. Reconstructie vanuit Duits perspectief. Mmv oa Franz Beckenbauer, Günter Netzer en Berti Vogts