Hank Onrust: een gepassioneerde en kundige maker

Samen met onderzoeksjournalisten Feike Salverda en Lex Runderkamp maakte hij Gouden Bergen, een programma over de wereld van het geld. Daar moet destijds menig bankdirecteur van hebben wakkergelegen.

Ymke Kreiken over de rol van Hank bij dat programma: ‘Hank liet zich nooit opzwepen door trends en modes en benaderde het maken van programma’s bijna op een ambachtelijke manier.  Als een programma niet echt in zijn interesseveld lag, zoals Gouden Bergen, wist hij voor die tijd juist buitengewoon innovatieve vertelvormen te ontwikkelen. Hij werkte hard, maar hij was altijd ontspannen en het leek alsof het allemaal vanzelf ging. Op weg naar opnames genoot ik van zijn geanimeerde observaties, kwinkslagen en verhalen.’ 

Toch lag zijn echte passie in de kunsten. Samen met Cherry Duyns, die hem ooit bij de TROS weghaalde, was hij eindredacteur van het maandelijkse kunstmagazine Atlantis. In 2002 herhaalde hij dat nogmaals met het kunstprogramma R.A.M.

Duyns sprak hem toe bij zijn afscheid van de VPRO. Het vroegpensioen lonkte: ‘…maar voor je gaat, Hank, moet er nog iets gezegd worden. Hoe je was, wat je hebt gedaan en je betekenis voor deze heilige hallen van de praatjes en de plaatjes. Hoe was je ook alweer?  

'Eeeehhhh, zei je vaak met gespreide armen en dan moesten wij, je collega’s, zelf uitzoeken welke diepzinnigheid in die keelreutel verborgen was. Of: nix, nax, nox, ook heel mysterieus. Soms ook samen: Eeeehhhhh, nix, nax, nox.

'Wat ik eruit opmaakte was dat iets niet in orde was, voorlopig nog volstrekt waardeloos. Je was geestig, verstandig, met af en toe een plankje van hardhout voor de kop, eigenzinnig, smaakvol, eigenwijs, altijd goedgehumeurd, altijd goedgekleed, een lastpak, altijd betrokken, kritisch met zo nu en dan een lichte neiging tot ongeremdheid.

'Zo zal Hanneke Groenteman je eeuwig gedenken omdat je haar tijdens een vergadering "De Tineke van de VPRO" noemde. Toen je de hoos van de vergadering over je heen kreeg, spreidde je je armen, keek om je heen en zei: eeeeehhhh. Jij ‘s zomers mooi gebruind, wij allemaal wit van het werk. Openlucht montage, Hank? vroeg ik. Jij zei: Jongen, als iemand een schemerlamp aan doet ben ik al bruin.’ 

William de Bruijn heeft destijds veel met hem samengewerkt en memoreert hem ook: ‘Voor ons "jonkies" was Hank het toonbeeld van het joie-de-vivre, met een oprechte liefde voor alle vormen van cultuur. Zeer goed gemanierd en altijd goedgemutst, vaak getooid met de bijpassende hoed. Je kon geen vernissage bezoeken of Hank was er ook.

'Aanvankelijk verbaasde ons dat nog, maar allengs raakten we eraan gewend dat bij alle soorten van openingen Hank opdook, meestal met drankje en hapje in de hand, en al enigszins op ons vóór. Ook in zijn contacten en netwerk, want iedereen kénde Hank. 

'Ik herinner me dat Hank ooit naar Londen zou gaan om een hele week lang een kunstenaar of schrijver te portretteren; hij had alles helemaal zélf geregeld. Twee weken later kwam ik Hank bij de VPRO weer tegen en vroeg hoe het was gegaan. ‘Oh….hij was er niet’. Hij wás er niet??

'Het bewuste heerschap bleek gewoon niet thuis die week, want in het buitenland. Ik probeerde voorzichtig te opperen dat vooraf enige research en productie verrichten soms toch niet geheel onhandig is...maar Hank wuifde het weg: "Toen ben ik zijn vrouw gaan interviewen, en zijn kinderen, en de schoonmaakster…"

'Helemaal vintage Hank: vindingrijk en creatief als maker. Kunst moet je vooral niet kapot researchen...'

Eind jaren negentig raakte hij geïntrigeerd door het proces van het einde van een oorlog. In een drieluik werden verschillende conflicten onder de loep genomen. De oorlogen in Vietnam, Noord-Ierland en de Falklands. Alle hoofdrolspelers uit die gewapende confrontaties kwamen aan bod en vertelden hun kant van het verhaal.

Gijs Meijer Swantee herinnert zich Hanks open, onbevangen en vriendelijke benadering van de hoofdrolspelers. ‘Hij liet ieder hun kant vertellen. Ieder voelde zich gehoord, aan welke kant ze ook hadden gestaan. Toen wij in het Spaans een hoge Argentijnse generaal interviewden over de ‘Malvinas’-oorlog hoorde ik wel naast mij op een gegeven moment gesnurk. Hank zijn Spaans bleek toch niet zo goed om het allemaal te kunnen volgen, hij was even in slaap gevallen.’

Cherry Duyns nog eenmaal uit zijn afscheidsrede: ‘Dag Hank, langzaam sijpelt de geschiedenis uit de villa. Onlangs Janny Langbroek, eergisteren Elza Heyman, gisteren Boudewijn Paans, vandaag jij en morgen Ine Waltuch en ik. Wie volgt. Laat niemand denken dat hij de tijd heeft, de tijd laat zich niet nemen.’