Vieze film (1)
donderdag 2 november, 22.00 uur, NPO 3
In de aanloop naar Vieze film – de driedelige docuserie gaat vanavond van start op NPO 3 – is er wat ophef ontstaan over de opzet: hoezo maakt de VPRO porno? Stan van Engelen, hoofdredacteur televisie, geeft tekst en uitleg.
Het is vijftig jaar geleden dat Phil Bloom haar blote borsten liet zien in het VPRO-programma Hoepla. Wat dacht je: laten we de boel maar weer eens opschudden?
Stan van Engelen: ‘Nee, dat stond er los van. Het is wel een mooi toeval, want er is wel degelijk een lijn te zien tussen wat Phil Bloom toen deed en wat Vieze film nu doet. In de zin dat het een taboedoorbrekend effect heeft. Tenminste, dat was bij Hoepla ontegenzeggelijk zo en ik hoop dat dat voor deze serie ook gaat gelden.’
‘Het is ook niet dat we dachten: hé, vet, porno, daar gaat iedereen van schrikken als we daar wat mee doen. Vieze film komt voort uit zuivere nieuwsgierigheid en ook een aanstekelijke onbevangenheid bij de makers. Porno is er en beïnvloedt de levens van jong en oud: waarom zou je daar dan eigenlijk géén programma over maken?’
©
ANP
Phil Bloom in Hoepla, 9 oktober 1967
‘De intentie van de makers is daarbij ook heel persoonlijk, Vincent (Boy Kars, red.) vraagt zich oprecht af wat voor effecten het pornokijken heeft gehad op hemzelf. Dat staat ook in die VPRO-traditie: vooruitstrevende makers die onderwerpen bespreekbaar maken, ook al zijn die onderwerpen in ogen van anderen ongebruikelijk of ongemakkelijk.’
SGP-kamerlid Roelof Bisschop noemde het een ‘verspilling van belastinggeld’.
‘Porno is door de komst van het internet niet meer weg te denken uit deze wereld en ik weet zeker dat het voor veel mensen een rol speelt in hun seksuele ontwikkeling. Dan is het niet zo gek om stil te staan bij de vraag wat dat met je doet. Ik vind dat geen verspilling van belastinggeld; dit zijn nou precies de thema’s die je als publieke omroep aan moet durven snijden. Met als voorwaarde dat je het zorgvuldig en een beetje intelligent doet. Wat dat betreft sta ik honderd procent achter Vieze film.’
Goed, maar betekent dat dan ook dat je drie filmmakers de opdracht moet geven daadwerkelijk porno te maken?
‘Die vorm is heel bewust gekozen om tot iets anders te komen, iets dat inhoudelijk hopelijk verder gaat dan een praatprogramma over de invloed van porno op een jonge generatie. Dan kun je voor- en tegenstanders tegenover elkaar zetten, krijg je vast een stevige discussie met veel tegengestelde meningen. Maar daar houdt het dan weer op. Door deze jonge regisseurs te vragen om hun eigen visie op seksualiteit te vertalen naar porno, komen ze dezelfde vragen tegen op een veel indringendere wijze. Het maken van een pornofilm is toch even wat anders dan snel antwoord geven of je porno wel of niet goed vindt. Ari Deelder heeft bijvoorbeeld een kritische houding tegen porno; haar zoektocht leidt tot allerlei afwegingen en reflecties op het genre die volgens mij veel verder gaan en veel genuanceerder zijn dan wat je in een vraaggesprek naar boven had gekregen.’
‘Daarnaast: deze vorm vonden we natuurlijk ook gewoon aantrekkelijk. Het is een interessante, andere manier om iets te vertellen en dat staat bij ons ook voorop. Niet altijd kiezen voor de geijkte weg, maar ook een vorm zoeken die origineel is én ook inhoudelijk beredeneerd.’
Over de inhoud gesproken: hoe diep duikt de serie eigenlijk in de porno-industrie?
‘Nou, het is geen onderzoeksjournalistiek naar het wel en wee van de porno-industrie. Je leert door deze serie wel mensen kennen die in de industrie werkzaam zijn en je krijgt mee hoe zij er instaan. Er zijn ook absoluut misstanden in de industrie die wij niet zullen ontkennen – ik vind dat je daar als journalist ook kritisch naar moet kijken, maar dat is niet per se het doel van Vieze film. Het is een serie die pornocultuur verkent, juist ook aan de publiekskant. Het is aan de kijker om te beoordelen of de serie daarin is geslaagd. Persoonlijk vind ik dat het veel nieuwe inzichten oplevert in de pornocultuur.’
Is het dan niet gek dat de serie pas om 22.00 uur wordt uitgezonden en online ook achter een tijdslot gaat? Terwijl jongeren dus altijd en overal porno kunnen bekijken.
‘Nee, dat vind ik niet gek. Het is een serie die bij tijd en wijle heel expliciet is en ik vind het dan geen probleem dat we niet om bijvoorbeeld 20.30 uur uitzenden. Dat geldt ook voor de films zelf die alleen online te zien zijn, ik vind een kleine drempel om die pornofilms te kunnen zien niet erg. Dan is het aan de kijker om te bepalen of je wilt kijken en kom je er niet al zappend bij toeval en zonder context invallen. En laten we wel wezen: de doelgroep is 15+ en daarvan mag je verwachten dat, als ze het willen zien, 22.00 uur ’s avonds niet te laat is.’
Niet bang voor mensen die louter naar vpro.nl surfen om porno te kijken?
‘Laat ze dat maar doen. Ik weet zeker dat je na het zien van die pornofilms benieuwd wordt naar de gedachte die erachter zat. Daarvoor zijn die films intrigerend genoeg geworden.’