Kan social design een bijdrage leveren aan het oplossingen van maatschappelijke kwesties, zoals het vluchtelingenprobleem? Op de Rotterdamse Willem de Kooning academie zijn alle tweedejaars design studenten bezig met innovatieve plannen voor het complexe probleem waar Europa momenteel mee worstelt. De VPRO volgt student Sofie van der Eijk in haar creatieve proces voor de ontwikkeling van haar Radio Refugee.

Miljoenen mensen zijn gevlucht en ontheemd van hun vertrouwde omgeving en huis. Hoe kunnen deze vluchtelingen zich toch weer thuis gaan voelen in hun nieuwe situatie? Is er een manier om al deze vluchtelingen, verspreid over duizenden kleine kampen te bereiken? Hoe kunnen alle kinderen toegang krijgen tot onderwijs?

De Refugee Radio verbindt het oude en nieuwe leven van de vluchtelingen. De radio bestaat uit drie verschillende zenders, elk met een andere doelgroep. Kinderen in vluchtelingenkampen, de volwassenen in de kampen en de mensen die naar Europa komen. 

inspiratie

Hoe Van der Eijk tot dit idee kwam? Ze vertelt: 'Toen we aan dit project met als thema vluchtelingen begonnen, dook ik eerst zoveel mogelijk informatie over het onderwerp op. Ik kwam het project van Marieke van der Velden tegen, een fotoserie waarin zij Syrische vluchtelingen portretteerde die waren gevlucht naar Libanon. Via Facebook konden mensen vragen stellen aan de mensen en via een filmpje beantwoordden mensen de vragen. Hierin was ook een meisje te zien van tien jaar, die haar eigen school was begonnen, omdat er geen school was in het kamp. 

Een ander project dat me inspireerde is Lightning Maracas van Jin Won Heo & Chang Man son. In hun onderzoek kwamen zij tot de conclusie dat er weinig voorzieningen zijn voor de kinderen in de kampen, terwijl 60 procent van de inwoners bestaat uit kinderen. De drie grootste aandachtspunten vonden zij: education, playground & darkness. Hiervoor hebben zij een zaklamp met een sambabal ontworpen. Wanneer je deze schudt laadt de batterij op. Ik vond dit een goed project, maar nog geen oplossing voor het gebrek aan educatie voor de kinderen in de vluchtelingenkampen.' 

© Marieke van der Velden

Outside Syria

conceptprogrammering

Wat voor toekomst hebben deze kinderen als zij niet leren lezen of schrijven?, vraagt Sofie van der Eijk zich af. 'Via een radio kun je relatief goedkoop heel veel mensen bereiken', zegt ze, 'en op die manier kinderen voorzien van enige vorm van onderwijs. In elk geval kan de taalontwikkeling en woordenschat worden ontwikkeld. Iets anders interessants waar ik al eerder over nagedacht had, was hoe deze mensen zich weer thuis kunnen gaan voelen nadat zij alles achter hebben gelaten. Dit kwam aspect kwam ook weer terug nu ik bezig was met de radio: muziek verbindt namelijk en kan erg bepalend zijn voor de sfeer. Ik denk dat dit kan bijdragen aan het thuisgevoel van de mensen in de vluchtelingenkampen.

Voor onze tussentijdse presentatie heb ik zelf een radio gemaakt met een zonnepaneel en een hendel waarmee de batterij opgeladen zou kunnen worden. Ook heb ik een conceptprogrammering gemaakt en drie demo-geluidsfragementen samengesteld om zo een impressie te geven van hoe het radiostation zou klinken. Tijdens die presentatie heb ik drie radiozenders gepresenteerd met elk een andere doelgroep, een voor kinderen in vluchtelingenkampen, een voor volwassenen in vluchtelingenkampen en een om mensen welkom te heten in Europa.'

bio

Sofie van der Eijk is 21 jaar oud. Na haar havo diploma te hebben gehaald, heeft zij een jaar in Kopenhagen gewoond, waar zij haar liefde voor design heeft opgedaan. In het tussenjaar dat volgde, werkte zij aan haar portfolio en liep zij stage bij een meubelmaker. Nu studeert zij product design aan de Willem de Kooning Academie in Rotterdam. Daar werkt ze dit kwartaal met het thema vluchtelingen en migratie.