de nwq kandidaten van 2014

De 31-jarige Daan de Leeuw studeerde bouwkunde aan de TU Delft. Al tijdens zijn studie hield hij zich bezig met duurzaamheid. Als afstudeerproject ontwierp hij een duurzame school in India. Het was een, in zijn woorden, “iets te enthousiast project”, dat nooit is uitgevoerd.

Het bedrijf Dakdokters, waarvan Daan een van de oprichters is, wil steden leefbaar en gezond maken door de natuur de stad in te halen. In moderne steden hebben veel gebouwen een plat dak. Dat is een enorm oppervlak dat niet benut wordt. Daan: “Er ligt In Amsterdam voor 2400 voetbalvelden aan ongebruikt dak. Een braakliggend terrein dat kan dienen voor allerlei andere functies”. Dakdokters heeft vijf manieren bedacht om die ongebruikte ruimte een nuttige bestemming te geven.

Water: Als er in korte tijd veel regen valt, kan in veel steden het water niet goed afgevoerd worden. Dakdokters heeft daarvoor het polderdak ontwikkelt. Door een dijk aan te leggen op een plat dak, kan regenwater tijdelijk opgeslagen, zodat niet alle water in één keer hoeft te worden afgevoerd.
Biodiversiteit: Groene daken met alleen maar planten, die vlinders en vogels aantrekken.
Recreatie: Platte daken kunnen eenvoudig veranderd worden in dakterras of daktuin.
Voeding
Als Amsterdammers op hun daken hun eigen groente en kruiden gaan verbouwen kan een derde van de stad zelfvoorzienend zijn. Dat scheelt in transport- en milieukosten.
Energie: Al die ongebruikte platte daken zijn ideaal om zonnepanelen op te plaatsen.
 

De 20-jarige Boyan Slat is de directeur van ‘The Ocean Cleanup’ . Hij studeert lucht- en ruimtevaart aan de TU Delft, maar heeft zijn opleiding tijdelijk stilgelegd om zich compleet te kunnen focussen op The Ocean Cleanup. Toen hij op 16-jarige leeftijd ging duiken in Griekenland zag hij meer plastic zakken dan vissen. Om een manier te vinden om dat afval op te ruimen, heeft hij een half jaar research gedaan naar de problemen die veroorzaakt worden door plasticafval. Dit leidde tot een concept dat hij presenteerde op TEDxDelft in 2012.

Boyan geeft nu leiding aan een team van circa honderd mensen. In de eerste plaats wil hij voorkomen dat er nog plastic in de oceaan belandt. De kraan moet dicht. Maar ook voor het plastic dat al in zee ligt heeft Boyan een oplossing. Hij bedacht een passieve verzamelwijze, want waarom zou je het plastic opzoeken als het ook naar je toe kan komen? Met drijvende barrières wordt het plastic opgevangen, zoals dat ook met gelekte olie gedaan wordt. De barrière drijft op het water en houdt het plastic tegen. Er worden expres geen netten gebruikt, omdat dieren daar in vast komen te zitten. Boyans idee is veel goedkoper dan andere methoden. Het United Nations Environment Programme heeft geschat dat op lange termijn de schade door de plastic soep groter is dan de kosten van het opruimen ervan.

In november 2014 won Boyan de United Nation’s Champions of the Earth Award. Hij is de jongste winnaar ooit.
 

Remco Wilcke heeft Bouwkunde gestudeerd aan de TU Delft. Met drie anderen richtte hij in 2013 het bedrijf Vandebron op, omdat ze zich afvroegen waarom ze energie niet gewoon rechtstreeks bij de producent konden kopen, zonder tussenkomst van een traditioneel energiebedrijf. Mensen weten vaak niet waar hun energie vandaan komt. Ze denken vaak groene stroom te kopen, terwijl dat niet het geval is. Er zijn wel producenten van groene stroom, maar die bereiken de consument weer niet. Die verkopen hun energie onder de marktprijs aan een energiebedrijf die de elektriciteit doorverkoopt aan de consument.

Bij Vandebron koop je energie rechtstreeks van de producent. De stroom van producenten wordt opgewekt met verschillende duurzame energiebronnen, zoals windmolens, biovergister, zonnepanelen en stromend water.

Klanten kunnen hun eigen producent kiezen, waardoor ze precies weten waar hun stroom vandaan komt en waar hun geld heen gaat. Als een producent tijdelijk geen energie produceert, wordt dat opgevangen door andere producenten die een overschot produceren. Zo zorgt Vandebron ervoor dat de klanten verzekerd zijn van energielevering. Vandebron wil daarmee een rol spelen in de overgang naar een autonome energievoorziening.
 

De 47-jarige Marileen Dogterom heeft theoretische natuurkunde gestudeerd aan de Rijksuniversiteit Groningen en promoveerde aan de universiteit van Parijs Zuid in de biofysica. Daarna heeft ze bijna drie jaar onderzoek gedaan aan Princeton University. Van 1997 tot 2013 werkte ze aan het AMOLF en werd ze hoogleraar bionanoscience aan de Technische Universiteit in Delft. Sinds 2000 is ze ook hoogleraar in Leiden.

Ze onderzoekt de natuurkunde van levende systemen. Haar specialisatie zijn microtubuli, microscopisch kleine buisjes waaruit het cytoskelet is opgebouwd, het “geraamte” van de cel. Behalve voor versteviging van de celwand, zijn microtubuli van essentieel belang bij de celdeling, o.a. de scheiding van de chromosomen. Ook zijn ze van groot belang bij celmigratie en bij het transport binnen de cel.

In 2007 kreeg zij de prestigieuze Vici-financiering van 1,5 miljoen euro van NWO. Ze kreeg deze financiering om als senior onderzoeker haar eigen onderzoeksgroep op te bouwen. Meer over de Vici-financiering kunt u vinden op de site van het NWO.

Liesbeth van Rossum is internist-endocrinoloog en associate professor bij de afdeling interne geneeskunde van het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam. In 2000 behaalde ze cum laude haar artsexamen aan de Erasmus Universiteit en promoveerde in 2005 (cum laude) op het gebied van de genetica van stresshormonen. In 2010 sloot ze haar klinische opleiding tot internist-endocrinoloog af.

Ze heeft zich op meerdere gebieden gespecialiseerd, maar houdt zich vooral bezig met stress en obesitas. Ze doet onderzoek naar de gevolgen van langdurige blootstelling aan cortisol, een hormoon dat gemaakt wordt in de bijnierschors.

Tegenwoordig is ze hoofd van de volwassenafdeling van het ‘Centrum Gezond Gewicht’ van het Erasmus MC, een academisch centrum voor de diagnose van de onderliggende oorzaken van obesitas.

In 2008 ontving zij een Veni-financiering van NWO. Als pas gepromoveerde onderzoeker kan zij haar nieuwe ideeën hiermee verder ontwikkelen.  Voor haar onderzoek heeft ze inmiddels ruim 20 prijzen gewonnen, waaronder in 2013 de Novo Nordisk Award van de Nederlandse Vereniging voor Endocrinologie voor haar oeuvre.

Meer over de Veni-financiering is te vinden op de site van het NWO.

De 40-jarige Vanessa Evers is hoogleraar robotica aan de Universiteit Twente. Zij onderzoekt hoe mensen interacties aangaan met robots. Ze ontwerpt robots die kunnen helpen met bijvoorbeeld het verzorgen van ouderen of bij operaties, maar ook bij prozaïscher taken als het inladen van de vaatwasser.

In 2001 werd Evers aan de Universiteit van Amsterdam assistent-hoogleraar sociaal wetenschappelijke informatica en vanaf 2007 aan dezelfde universiteit bij de afdeling robotica. Vanaf september 2011 is ze hoogleraar robotica aan de Universiteit Twente, waar ze zich verdiept in de interactie tussen robots en mensen. Ze onderzoekt menselijk gedrag vanuit het perspectief van de sociale psychologie en kijkt of zich soortgelijke processen voordoen wanneer we met technologie omgaan. Haar werk is geïnspireerd door Clifford Nass, een communicatiewetenschapper van Stanford University die onderzoek deed naar mens-computer interactie, maar zij richt zich meer op de realisatie en acceptatie van sociaal gedrag voor intelligente systemen, zoals robots.

Vanessa Evers is als lid van de Veni stuurcommissie 2013 betrokken bij de Vernieuwingsimpuls van NWO. Hierbij kunnen wetenschappers een beurs krijgen om wetenschappelijk onderzoek te kunnen doen. Meer over de Vernieuwingsimpulsen vind je op de site van het NWO.