transouder

vrijdag, NPO 2, 23.15-23.55 uur

 

‘Pap, bedoel je dat je je voortaan gaat verkleden als vrouw?’

‘Nee, lieverd, mijn hele leven... mijn hele leven heb ik me verkleed als man.’

Morton Pfefferman, de hoofdpersoon in de Amerikaanse comedydramaserie Transparent, zegt het heel droevig en heel strijdbaar tegelijk. Zijn dochter is er stil van, en als kijker ben je dat ook. Geen wonder dat hoofdrolspeler Jeffrey Tambor onlangs een Golden Globe won voor deze rol. Geen wonder ook dat Jill Soloway, maakster van Transparent, zelf ervaring heeft met het thema van de serie: haar eigen vader vertelde haar een paar jaar geleden dat hij een zij zou worden.

Transparent, vanaf vrijdag te zien bij de VPRO, wordt geroemd vanwege de mooie, rare, hilarische en volstrekt vanzelfsprekende transities waarin niet alleen vader Morton, maar ook rest van de familie Pfefferman verkeren. Het transgender zijn van Morton/Maura is weliswaar het hoofdthema, ook de levens van zijn drie volwassen kinderen hebben zo hun plot-twists en die worden net zo goed breed uitgemeten.

‘Dat de transgenderverhaallijn maar een van de vele verhalen in de serie is, vind ik mooi. En ook emanciperend,’ zegt Thomas Wormgoor (59), zelf transgender en coördinator van Transvisie Zorg, een zorginstelling voor transgenders. We gingen bij hem langs om samen de eerste vier afleveringen van Transparent te bekijken en in gesprek te gaan.

Had u al veel over Transparent gehoord in de transgendergemeenschap?

Wormgoor: ‘Nee, nog niet. Maar ja, het is ook zó snel gegaan met transgenders in de media... Als er tien jaar geleden iets op televisie kwam met een trans erin, dan wist je dat sowieso – iedereen ging elkaar bellen en mailen. We namen het dan op; we hadden bij Transvisie Zorg een collectie met videobanden en dvd’s waar al die programma’s op stonden. Maar nu is het aanbod gewoon niet meer bij te houden, en ik vind dat heel gezond. Al vind ik het wel leuk om het nog zoveel mogelijk te volgen. Wanneer het om een Nederlandse productie gaat, ken ik trouwens bijna altijd wel de transgenders die erin te zien zijn. Het is natuurlijk toch een relatief kleine gemeenschap, een paar duizend mensen groot.’

‘Ik vind dat heel goed. Dat er steeds meer transgenders in de media opduiken is zowel een oorzaak als een gevolg van emancipatie. En zoals het voor mij ooit cruciaal was dat ik een transman hoorde praten op de radio, zo gebeurt dat nog steeds elke dag. Je denkt misschien: iedereen weet het nou toch wel? Maar zo werkt het niet, er is altijd wel iemand die zo’n programma bekijkt en dan beseft: dit gaat over mij. Of een ouder die denkt: eigenlijk is mijn kind ook zo. Dus het blijft van belang dat er transgenders te zien zijn in de media. Ik hoop alleen niet dat het doorslaat naar een boodschap van: transgender zijn is alleen maar leuk en makkelijk, en nog hip ook! Een beetje hip mag wel, dat heeft bij de acceptatie van homoseksualiteit ook enorm geholpen. Maar het blijft natuurlijk een heel moeilijke weg en eigenlijk gun je het toch niemand, dus we moeten nou ook weer niet gaan doen alsof het een en al feest is.’

U heeft de eerste vier afleveringen van Transparent net bekeken. Wat vindt u tot nu toe van de serie?

‘Erg mooi gedaan. De serie is echt geloofwaardig en af en toe ontroerend. En tegelijkertijd vaak heel grappig. Er zit ook allerlei satire op de Amerikaanse maatschappij in. Bijvoorbeeld de obsessie met gezond eten, dat iedereen naar de psychiater gaat en het typisch Amerikaans-Joodse milieu waar de familie uit komt. En ja, dat de transitie van Morton/Maura niet het enige verhaal in de serie is vind ik dus heel goed. Dat vind ik trouwens ook wel passen bij de VPRO, die omroep heeft natuurlijk wel vaker series die juist uitblinken in niet alleen maar één simpele moralistische boodschap of thema. Transparent is vrij gelaagd. Ik ben benieuwd hoe het verder gaat ja, ik ben nu hooked.’

 

‘Dat kan me nou echt niet interesseren, waarom zou dat belangrijk zijn? Ik vind het ook een discriminerende opmerking. Afgezien van het feit dat je toch vooral wil dat die acteur wordt gekozen die de rol het beste speelt, kunnen we ook niet in zijn hart kijken. Alsof het zo zwart-wit is, van: je bent het of je bent het niet. Nou, vergeet het maar!’

‘Als je haar eerst als man ziet, denk je: jezus, dat grote paardenhoofd?! Moet dat een vrouw worden? En even later, omgekleed, is ze volstrekt geloofwaardig. Geloofwaardig in de zin van dat je meteen ziet en voelt dat dit iemand is die er alles voor over heeft om als vrouw te kunnen leven. Heel mooi.’

 

Wat vond u herkenbaar in Transparent?

‘Poeh, een boel. Die flashback bijvoorbeeld van hoe ze als man vroeger een hotelkamer huurde om daarbinnen dan vrouwenkleren aan te trekken. O god ja, dat is zo bekend. Héél veel transgenders hebben een koffertje achterin de auto, waar ze dan af en toe lekker mee op “zakenreis” gaan... En dat moment dat ze in het warenhuis voor het eerst naar de dames-wc wil, maar dat niet mag en dan uiteindelijk naar een Dixi op een bouwplaats moet. Zo gaan die dingen echt! Je transitie is een aaneenschakeling van grote, dappere stappen die je moet zetten. Het is alsof je op een hoge rots staat – je kijkt over de rand, het is heel diep, je weet dat je moet springen en je weet niet of er nog ergens een vangnet zal zijn. Ja, zo eng is het wel. En die sprong wagen is moedig, maar ook weer niet. Want je kunt gewoon niet anders. Als je weet dat je geen andere keus hebt, dan doe je het. Zo ook Maura in de serie. Je ziet haar heen en weer schieten tussen angst en vastberadenheid.’