Movies that Matter: New Year Baby
NPO DOC, 22.00-23.10 uur
‘Als je geheimhouding in acht neemt, is de strijd al voor de helft gewonnen’. Met deze stelregel van de Rode Khmer begint de bekroonde documentaire New Year Baby (2006) van Socheata Poeuv. De Rode Khmer is verantwoordelijk voor de genocide die in Cambodja heeft plaatsgevonden tijdens hun bewind tussen 1975 en 1979. In vier jaar tijd kwam een kwart van de bevolking om. Maar voor een Cambodjaan onder de dertig is dit een verborgen deel van zijn geschiedenis. Ook Socheata Poeuv, een Cambodjaans-Amerikaanse, wist er niets van.
Pas op haar 26ste komt Socheata erachter dat de twee meisjes die ze altijd als haar bloedeigen zussen heeft gekend, haar nichten te zijn. En dat haar broer een halfbroer is, geboren tijdens het eerste huwelijk van haar moeder. Een huwelijk waar ze nooit eerder van had gehoord. Ze besluiten dat het na al die jaren tijd is om de nog resterende familie op te zoeken. Naarmate de film vordert ontdekt Scheata niet alleen de ware toedracht van het huwelijk van haar ouders, maar leert ze ook over de werkkampen, de hongersnood en de executies.
Na zoveel ellende zou je meer woede verwachten. Die is opvallend afwezig in de documentaire. Verdriet, gelatenheid, maar geen woede. Niet bij de vader en moeder, niet bij de tolk die er toevallig achter komt dat een van de mensen die ze spreken een partijlid is dat weleens verantwoordelijk zou kunnen zijn voor de dood van zijn zusje en moeder. Socheata vraagt zich dan ook af hoe een land dit kan ondergaan zonder gerechtigheid te eisen. Maar gerechtigheid van wie, vraagt haar moeder. Partijleider Pol Pot is al lang overleden.
Door documentaires als deze is geheimhouding in ieder geval niet langer mogelijk. Met Khmer Legacies, een organisatie voortvloeiend uit de documentaire, wil Socheata ervoor zorgen dat de geschiedenis in ieder geval niet vergeten wordt.
En na 35 jaar kwam er toch een beetje gerechtigheid. Het Cambodjatribunaal veroordeelde in 2014 twee voormalige leiders tot levenslang wegens misdaden tegen de menselijkheid.