Radio papier is een ode aan papier, omdat het dreigt te verdwijnen. Programmamaker Fatos Vladi (1971) ziet het bij zijn kinderen gebeuren. Die raken al bijna geen vel papier meer aan. Vladi wil papier laten leven op de radio. Voor Woord.nl schreef hij een brief aan het papier en sprak met mensen die een bijzondere band met papier hebben. Ook maakte hij samen met studenten uit Groningen, Amsterdam en Drachten filmpjes over het ‘gevoel voor papier’, die terug te vinden zijn op radiopapier.tumblr.nl.
Papier kent de diepste emoties en de grootste geheimen, maar voor hoe lang nog? Nullen en enen nemen de rol van papier over.
Lief papier, je kent alle talen, maar je spreekt er geen een. Hoe kan ik jou laten horen?
Hoe kwam je op het idee om deze documentaire te maken?
Vladi: ‘Je kent de uitdrukking “zwijgen in alle talen”? Dat geldt voor papier meer dan voor elk ander medium. Ik vond het interessant om de stem van papier te laten horen. Eigenlijk was mijn grootste fascinatie de vorm: het geluid van papier, om dat te verklanken op de radio.’
Lief papier, je weet beter dan iedereen wat er de afgelopen duizend jaar is gebeurd. Je kent de diepste emoties en de grootste geheimen. Dat kwam omdat jij en de letters van het alfabet onafscheidelijk van elkaar waren. Totdat de computer kwam.
Verweven met de interviews die je doet is jouw eigen brief. Een soort ode aan papier eigenlijk. Hoe heb je dat gemaakt?
‘Ik had nog nooit gehoord van een brief aan papier. Iedereen schrijft op papier, maar niet áán papier.In een bredere, filosofische context interesseert het me hoe het met onze communicatie zal gaan. Eerst ging dat gewoon mondeling, daarna kwam het papier, de radio, de televisie en nu het internet.’
Lief papier, de letters zijn van jou losgemaakt. Ze willen niet meer met je geassocieerd worden. Ze willen dansen op hun scherm. Of willen ze misschien geen letters meer zijn, maar beelden?
Wat heeft het internet veranderd aan hoe we communiceren?
‘Wat er met die digitalisering is gebeurd, is dat de letters niet meer afhankelijk zijn van papier. Daardoor gaan ze zich een beetje raar gedragen. Sommige deskundigen denken dat de tijd eraan komt dat wij geen letters meer zullen gebruiken. Zal het zo worden, of wordt het nog anders? Dat kennis bijvoorbeeld straks rechtstreeks je brein wordt ingezonden: geen papier meer, geen televisie, geen scherm, helemaal niks.’
Lief papier, ik heb gehoord dat jouw tijdperk bijna voorbij is. Ik wilde graag jouw stem laten horen voordat je in een museum terechtkomt.
Vind je het kwalijk dat papier verdwijnt?
‘Het gevoel van de krant lezen, het vasthouden van papier: ik doe niets liever. Maar het einde is onvermijdelijk, ik ben daar niet nostalgisch over. Vroeger praatten we bij de waterpomp, dat is nu ook verdwenen. Als cultuurfenomeen blijft papier natuurlijk wel fascinerend. Een hele mooie uitvinding.’
Ook gegrepen door papier? Radio papier is te beluisteren via woord.nl.