tegenpolen

NPO 2, 22.50-23.55 uur

Roderik Schaepman had een zorgeloze jeugd. Zijn ouders beiden een nette baan bij de PvdA, een mooi huis in een fijne buurt. Dat alles veranderde toen Roderik negen jaar was. ‘Ik moet weg, ik moet weg!, gilt Daan, de vader van Roderik, plotseling aan de keukentafel van bekenden waar moeder en vader toevallig op de koffie zijn. Niemand, ook de dokter die ’s avonds wordt geraadpleegd, snapt er iets van. Daan blijft drie dagen op bed liggen. Vanaf dat moment gaat het bergafwaarts. Hij raakt volledig de kluts kwijt en zit maandenlang in wat later een hypomane fase blijkt te zijn. Pas ruim een jaar later wordt de bipolaire Daan gedwongen opgenomen in een psychiatrische inrichting.  

Roderik is nu, dertig jaar later, zelf een jonge vader. Een mentale crisis overrompelt hem. Zal hij de aandoening van zijn vader hebben geërfd? En wat betekent dat voor zijn gezin? Als geen ander beseft Roderik immers hoe vernietigend een bipolaire stoornis kan zijn. Want van de ene op de andere dag viel toen alles uit elkaar: vader weg, moeder met torenhoge schulden in de bijstand achterlatend met twee zonen (waarvan Roderik de jongste is), verbijstering en verdriet. 

In de documentaire Ver van Daan neemt maker Rogier Timmermans de kijker mee op Rodericks persoonlijke zoektocht, die voortvloeit uit zijn depressie en uit de levensfase waarin hij nu verkeert. Met name de maandenlange periode tussen de eerste tekenen van Daans geestesziekte en de gedwongen opname roept vraagtekens op. Want wat wéét Daan nog van zijn manische periode waarin hij de gekste dingen uithaalde die resulteerden in een gedwongen veiling van het huis, schuldproblemen, en een echtscheiding. Is hij het vergeten? Of wil hij het vergeten? Roderik praat met zijn moeder, die aan de hand van foto’s het verdrietige verleden uitlegt. Met Daan, die nu al dertig jaar tijdelijk in andermans huizen woont als ze op vakantie zijn. En met zijn oudere broer, die een jaar of dertien was toen vader Daan ziek werd, en die het nut er aanvankelijk niet van inziet om in het verleden te wroeten.

De kijker woont uiteindelijk het verjaardagsfeestje van vader Daan bij, dat Roderik voor hem organiseert. Roderik laat alle vier gezinsleden bijeenkomen in zijn vakantiehuisje in Drenthe, de provincie waar hij zijn eerste jaren zorgeloos opgroeide. Het feestje mondt uit in een emotionele confrontatie met het verleden. Het is de climax van de documentaire, die tamelijk ongemakkelijk aanvoelt. Maar het is ook de apotheose die de gezinsdynamiek zichtbaar maakt en verborgen waarheden blootlegt.