platinabloed

‘Er bestaat niet zoiets als een verlichte burgerij. Ze zijn allemaal hetzelfde. Ze gebruiken fascistische methodes om het leven van de arbeiders te vernietigen.’ Radicale uitspraken van Cyril Ramaphosa op archiefbeelden in de documentaire Miners Shot Down (2014). Ramaphosa was ooit een activistisch vakbondsleider en leidde een van de grootste mijnstakingen in de Zuid-Afrikaanse geschiedenis. Voor velen was hij een held. Ook voor Rehad Desai, de regisseur van deze documentaire. Ramaphosa was de man die de Zuid-Afrikaanse arbeidersklasse zag als de kracht die het land kon veranderen. Maar de vakbondsleider van weleer heeft gekozen voor het grote geld. Vorig jaar stond hij nummer 29 op de Afrikaanse Forbes-lijst. Geschat vermogen: 700 miljoen dollar. Een deel van deze rijkdom heeft hij verworven in de mijnindustrie. Tegenwoordig vertegenwoordigt hij als aandeelhouder een van de grootste platinamijnbedrijven ter wereld, Lonmin. Aan de andere kant van de tafel zijn stakingen opeens iets wat zo snel mogelijk de kop ingedrukt moet worden. Zijn reactie op de wilde stakingen in 2012 bij Lonmin: ‘Wat we nu meemaken, is geen arbeidsgeschil, maar een criminele daad.’ Ramaphosa eiste harde acties van de minister van Justitie. Hoe het dan uit de hand kan lopen, zien we in deze documentaire over het grootste bloedbad na de apartheid.  

De documentaire toont heftige beelden van excessief geweld. Desai heeft er hard aan moeten trekken voor hij de beelden overhandigd kreeg, vertelt hij vanuit Durban (Z-A). ‘Van het politiegeweld zijn heel veel opnames gemaakt, maar veel beelden die er hadden moeten zijn, waren opeens verdwenen of de camera’s stonden “niet aan”. In eerste instantie verspreidden de media het verhaal dat de mijnwerkers de politie hadden aangevallen, waarna de politie reageerde door te schieten. Op nieuw gevonden beeldmateriaal is juist te zien dat de mijnwerkers het terrein vredig verlaten. Dit heeft het verhaal doen kantelen.’ Documentairemaker Desai is net zo strijdvaardig als Ramaphosa ooit was. Met deze documentaire en de vele activiteiten eromheen wil hij gerechtigheid voor de mijnwerkers bewerkstelligen. ‘We hebben niet alleen gevochten om een stem uit te mogen brengen, we wilden een rechtvaardiger samenleving. We zijn momenteel een van de landen met de grootste inkomensongelijkheid ter wereld (de apartheids pay gap). Er is een gebrek aan economische democratie in Zuid-Afrika. Vooral in de mijnindustrie.’ Het onderzoek naar de ware toedracht van het bloedbad duurt nog voort. Ramaphosa dekt zich vooralsnog in door te zeggen dat zijn woorden uit de context zijn getrokken.