Het Roze Weekend op Arte begint met een documentaire over gay anthems.

‘Somewhere over the Rainbow’
Arte, 22.00-23.30 uur

Wat is eigenlijk een gay anthem? We zouden die term met ‘gay volkslied’ kunnen vertalen. Maar waar landen slechts één volkslied hebben, hebben gays er ontzettend veel. De documentaire ‘Somewhere over the Rainbow’ op Arte duikt in de historie van deze liederen, met als symbolisch vertrekpunt de begrafenis van Judy Garland in 1969 – zij zong immers het lied ‘Over the Rainbow’ in de film The Wizard of Oz (1939) en werd later een tragische heldin van de toen nog latente gay community. Na de inval van de politie eind juni in datzelfde jaar in de Stonewall Inn, een gaybar in New York, volgde een demonstratie die als het begin van de Gay Pride gezien wordt, met ‘Over the Rainbow’als eerste officiële gay anthem. En dan komen we via de heupen van Elvis Presley al snel uit bij David Bowie. Met zijn extravagante verschijning vertegenwoordigde Bowie een gevoel van vrijheid waarvan Conchita Wurst de erfgena(a)m(e) is.

Want inmiddels is het mogelijk dat een zangeres met een baard het Eurovisie-songfestival wint. Waarom de baard? Wurst: ‘Om te laten zien dat je kunt zijn wie je wilt.’ Het is nu bijna mainstream geworden dat we naar hermafrodieten en excentrieke figuren kijken (Stromae, Lady Gaga) maar het begon ooit met artiesten als Lou Reed – ‘bij The Factory noemde iedereen hem LouLou’. En ja, we voelden ze al aankomen, dan duikt de docu in de jaren van de disco: ‘You Make Me Feel (Mighty Real)’ van Sylvester en natuurlijk Village People met ‘YMCA’ – dat laatste is een sterk voorbeeld van een gay anthem in de zin van een lied waarvan alleen gays snappen waar het echt over gaat, terwijl hetero’s het ook luidkeels meeblèren. In dit geval het YMCA Hostel in New York, een populaire cruising-locatie in die tijd. De documentaire is van Duitse makelij, wat betekent dat de term ‘schwul’ in plaats van gay gebruikt wordt en, uiteraard, dat Marianne Rosenberg (‘Ich bin wie du’) niet ontbreekt. Hoofdlijnen zijn: een gaylied kan bevrijdend werken voor een jonge homo die ziet dat hij/zij niet de enige is. ‘Dat je het gevoel hebt, ook al is het maar een popster op een tv-scherm: ah, ik ben niet helemaal alleen!’
Natuurlijk eindigt het met het Eurovisiesongfestival 2014. Een fan: ‘Wat Conchita gedaan heeft is groots. Ik moet er nog steeds van huilen.’