We kennen de Uri Geller die in televisieshows lepels deed buigen, maar hij zou ook voor de Mossad en de CIA hebben gewerkt.

2Doc: The Secret Life of Uri Geller
Dinsdag, Nederland 2, 23.00-0.05 uur

Het aan de Theems gelegen riante optrekje met tuin in new age-sfeer oogt door alle hekken en geavanceerde elektronische beveiliging, waaronder dertien camera’s, als een eenzame vesting, maar regisseur Vikram Jayanti heeft toch belet gekregen bij Uri Geller (1946), entertainer in ruste. Heeft de man die wereldwijd bekend werd door louter met breinkracht lepels te buigen en horloges te repareren dan enig gevaar te duchten? Tot aan het slot van de documentaire The Secret Life of Uri Geller (2013) doet het onderwerp daar tot zijn eigen, zichtbare genoegen behoorlijk geheimzinnig over. Geller is aan zijn pensioen toe, maar lijkt met zijn slanke, alerte verschijning en acteertalent nog elk moment de bühne op te kunnen om zijn paranormale kunsten te vertonen. Hoewel hij herhaaldeijk werd ontmaskerd als een bedrieger, gaat Geller toch eerder de geschiedenis in als een onderhoudende illusionist dan als een oplichter.

Geller, Uri Geller

Spion
Er blijkt iets meer aan de hand. Heeft Geller, zoals de geruchten willen, zijn telekinetische en andere gaven soms ook aan geheime diensten ter beschikking gesteld? Was hij een geheim agent en (dubbel)spion voor de Israëlische Mossad en de cia? Regisseur Jayanti probeert hem voorzichtig uit de tent te lokken, en gaat ook te rade bij Amerikaanse wetenschappers en oud-cia-medewerkers die in het verleden met Geller in contact stonden. Ook Geller zelf wil er, in zorgvuldig gemanicuurd Engels en druk gesticulerend, wel iets over zeggen, maar je moet wel goed begrijpen dat hij daar zelf niks over kán vertellen en alleen maar kan herhalen wat anderen over hem gezegd hebben. Maar dit doet hij dan ook met overgave, alsof hij, net als in de jaren zeventig, weer volle theaterzalen en miljoenen televisiekijkers moet betoveren met zijn spel van illusie en werkelijkheid. Je weet dat je wordt ingepakt, maar niet in welke mate en blijft dus kijken. Geller houdt van mysterie en stelt ‘dat de waarheid ten slotte nooit gekend wordt.’ Jayanti etaleert zijn vrolijke scepsis door onder de interviews en archiefbeelden James Bond-muziekjes en toepasselijke popliedjes te plakken.

Goochelaar
Het talent van György Uri Geller, geboren in Tel Aviv, werd ontdekt op Cyprus, waar hij als puber met zijn moeder was beland. Hij wist toen al dat hij paranormaal begaafd was, spion zou worden en zich in zou zetten voor Israël. Inderdaad vocht hij mee in de Zesdaagse Oorlog en ging vervolgens als goochelaar in nachtclubs werken. Zijn mentale kunsten vallen ook de Israëlische autoriteiten op, en hier begint de geheimzinnigheid. Hij wordt gerekruteerd voor de inlichtingendienst Mossad. Begin jaren zeventig wordt hij in de vs aan wetenschappelijk onderzoek en experimenten blootgesteld. Met zogeheten ‘remote viewers’ denken cia en leger in de Koude Oorlog hun voordeel te kunnen doen. Geller zou bijvoorbeeld in Russische diplomatenkoffers vervoerde geheime floppydisks hebben kunnen lezen: ‘I was living James Bond.’ Intussen ging zijn carrière in theaters en op televisie gewoon door. Was dat een dekmantel? Bijzonder fraai wordt zijn rol in de aanval op Entebbe, toen Israël in Oeganda door terroristen gegijzelde Israëlische vliegtuigpassagiers bevrijdde. Geller zou met zijn brain power het radarsysteem hebben uitgeschakeld. ‘Dat is wat ik hoor.’ In 1995 zou dit ‘psychic programme’ weliswaar zijn gestopt, maar Geller maakte zich daarna verdienstelijk bij het traceren van tunnels in Noord-Korea en raketlanceerinstallaties en kernreactoren in Irak. Het spreekt vanzelf dat men na de aanslagen van ‘9/11’ niet om Geller heen kon. Je hoort wel vaker van ‘sleepers’ die worden gereactiveerd. Het is allemaal te mooi om niet waar te zijn.
‘Gebruik je fantasie,’ zegt Geller.  

Op NPO Doc de themaweek Niets is wat het lijkt... met o.a. Exit Through the Gift Shop (over straatartiest Banksy) en Dark Side of the Moon (over de ‘maanlanding’)