nog lang niet uitgefeest

'Ik wil soep en salade,’ zegt Faberyayo vanaf het podium van een nog leeg Paradiso. ‘Op de Vijzelgracht komen ze met die quinoa. Met avocado.’ Voor de eerste show van de nieuwe tournee van De Jeugd van Tegenwoordig wordt er gezond gegeten. De zaal is uitverkocht, vrienden en familie zijn erbij, het moet goed gaan.

Even later zitten de drie rappers onderuitgezakt in een kleine kleedkamer in de kelder. Op tafel staan een fruitschaal en nootjes, waar Willie Wartaal van eet. Tevreden met de repetitie? ‘Je bent nooit tevreden,’ verzucht Faberyayo. Dan komt manager Kostijn Egberts binnen met een doos vol cd’s. Of de band die wil signeren, zodat ze bij de merchandisestand verkocht kunnen worden. In het albumhoesje zit een grapje. Als het hoesje open gaat, hoor je ‘Ja, natúúrlijk’, de titel van de plaat. Dat blijft leuk: grinnikend doen ze de hoesjes open en dicht. Met een zwarte stift tekenen ze poppetjes en zetten ze willekeurige handtekeningen. ‘Wie is Marianne Timmer?,’ vraagt Vjeze Fur. ‘Waarom signeert zij Jeugd-cd’s?’ ‘Jeroen van den Boom. Fabregas. Voetballer,’ schrijft Faberyayo.

De Jeugd van Tegenwoordig staat al acht jaar aan de top van de Nederlandse muziekindustrie. Maar dat wil niet zeggen dat ze zich aanpassen aan de mainstream. Het vierde album Ja, Natúúrlijk heeft weer het herkenbare geluid, de beats van producer Bas Bron en de spitsvondige raps, maar behandelt donkere thema’s. De single ‘De formule’ is een hit, maar is niet op de radio te draaien, omdat het laatste deel bestaat uit een hysterische sirene. De teksten zijn virtuoos, maar ook onbegrijpelijk en soms grof (‘vieze kutten, schimmelkutten, kleine kutten, strakke kutten, slappe kutten, gele kutten, bruine kutten, witte kutten, lekkere kutten, allemaal naar de dansvloer’). Op het podium en bij interviews zijn ze soms recalcitrant en altijd onvoorspelbaar.

Desondanks worden ze omarmd door het grote publiek. Al ruim voor het concert loopt de zaal vol. Er zijn oudere jongeren met grijs haar, hiphoppers met petten en trainingspak, mooie meisjes in hotpants en zelfs een paar ouders met kinderen. Bij de garderobe staat Floor van Zuidam (37) te wachten. ‘Deze week ben ik ook al naar Fleetwood Mac geweest,’ zegt hij. ‘Ik hou van concerten en van Paradiso, daarom ben ik hier. De teksten en de beats van de Jeugd van Tegenwoordig zijn goed, maar ik weet eerlijk gezegd niet eens hoe ze eruitzien. Mijn vrouw gaat wel vooraan staan.’

Maaike van Loenhout (30) uit Amsterdam is wel een echte fan. ‘Ik heb De Jeugd al vijf of zes keer live gezien,’ vertelt ze in de rookruimte. ‘Hun teksten zijn briljant en de muziek heeft een goede flow. Bovendien zijn de optredens vol energie.’ Ze is met al haar vrienden naar het concert gekomen en het nieuwe album heeft ze ook al uitgebreid beluisterd. ‘Mijn favoriete nummers zijn "Gekke boys" en "Bewuste sabotage".’

Backstage is de sfeer ontspannen, een beetje landerig, maar volgens manager Egberts zijn de mannen ‘echt wel een beetje zenuwachtig’. Vrienden en collega’s hangen rond in de kale gangen. Rapper Sef rookt een sigaretje. Extince, een van de grondleggers van de Nederlandse hiphop, komt ook even buurten. Hij draagt een wijd trainingspak en een dun snorretje. ‘Het langste optreden dat ik ooit heb gedaan, was ook hier bij de Para, man,’ zegt hij.

 Ook de cameraploeg van regisseur Paula van den Elsen loopt rond. Het is de laatste draaidag van de vpro-documentaire De formule, een portret van het bijzondere viermanschap. Van den Elsen volgde De Jeugd bij het opnemen van het album en toen ze op Lowlands de Alphatent op zijn kop zetten. Maar ze kwam ook bij ieder afzonderlijk thuis voor een persoonlijk gesprek. ‘Ik ben steeds meer fan geworden in de tijd dat ik ze gevolgd heb,’ geeft ze toe. ‘Ze hebben zo’n bijzondere chemie samen. Ik had gedacht dat ze het me lastiger zouden maken, maar dat viel mee. Bij Vjeze Fur mocht ik binnenkomen nadat hij uit was geweest en maar drie uur had geslapen. Stond hij met een enorme kegel een ei te bakken.’

‘Moet Bas hier eigenlijk niet bij zijn?’ vraagt Willie Wartaal onder het signeren. ‘Die zegt natuurlijk weer: nee, ik ben de producer, ik heb kinderen.’ Bas Bron is het muzikale brein van de band, maar heeft slechts een kleine rol in de film, zegt Van den Elsen. ‘Hij is heel gereserveerd en eigenzinnig. Van hem kom je niet veel te weten. Hij is heel vriendelijk, maar op persoonlijke vragen wil hij gewoon geen antwoord geven.’Het is wel Bron die het eerst het podium op komt in Paradiso. De Jeugd speelt een thuiswedstrijd, toch weten ze het publiek niet meteen voor zich te winnen. Het geluid hapert en ondanks de stroom hits geeft de zaal zich niet meteen gewonnen. Pas na de kostuumwissel, waarbij Faberyayo zijn lange leren broek verruilt voor een korte, gaat de zaal echt los. De band deelt wodka en Red Bull uit aan de fans vooraan en de nieuwe single ‘Een barkie’ gaat erin als koek.

Het is wel Bron die het eerst het podium op komt in Paradiso. De Jeugd speelt een thuiswedstrijd, toch weten ze het publiek niet meteen voor zich te winnen. Het geluid hapert en ondanks de stroom hits geeft de zaal zich niet meteen gewonnen. Pas na de kostuumwissel, waarbij Faberyayo zijn lange leren broek verruilt voor een korte, gaat de zaal echt los. De band deelt wodka en Red Bull uit aan de fans vooraan en de nieuwe single ‘Een barkie’ gaat erin als koek.

Ze doen hun teksten en imago van hard feesten met veel drank en drugs eer aan, merkte Van den Elsen bij het filmen. ‘Ze gaan er nog steeds stevig tegenaan, in elk geval naar mijn maatstaven. Ze zijn in de loop der jaren volwassener geworden, maar nog lang niet uitgefeest. Dat is voor hen een onderdeel van het leven. Ze doen er niet hypocriet over, maar ook niet bijzonder stoer. Ze beschrijven ook het sneue en de keerzijde van die lange nachten.’

Als de band na ‘De formule’ van het podium verdwijnt, smeekt het publiek om een toegift door als één man ‘Ja, natúúrlijk!’ te roepen. Maar na het concert is de sfeer backstage apart. De band sluit zich op in een kleedkamer. Hoewel alle bezoekers tevreden naar huis gaan, heeft de aftrap van hun tournee niet aan de hoge eisen van De Jeugd voldaan. De vriendinnen en (schoon-)ouders die speciaal voor dit concert zijn gekomen arriveren, er zijn sigaretten en blikjes bier, maar echt gezellig wordt het niet. Na een tijdje komen de rappers naar buiten om hun moeders een kus te geven en de bekenden een hug. Maar de feestelijkheid is ver te zoeken. ‘Zo veel fouten,’ sombert Willy Wartaal. ‘Ik wil er niet eens over beginnen,’ zegt Faberyayo als een vriend vraagt hoe hij het vond gaan. Nog voor middernacht trekt De Jeugd van Tegenwoordig de jas aan en vertrekt.

Misschien wat ongezellig voor ons, maar de band was nooit zo ver gekomen als ze niet zo kritisch waren geweest. Ze lijken vier ongeleide projectielen, maar het zijn harde werkers en perfectionisten, die precies weten wat ze willen. Van den Elsen: ‘Freddy komt misschien wazig over, maar hij heeft een eigen kledinglijn en daar let hij op elk stikseltje. Dat perfectionisme hebben ze allemaal.’

De regisseur denkt dat de formule van De Jeugd nooit helemaal te ontcijferen valt. ‘Ze blijven ongrijpbaar en ontregelend. Ze weten precies op het randje te balanceren: tussen melig en serieus, tussen toegankelijk en vaag. Ik was bij ze in de studio toen ze bezig waren met een nummer dat geheid een hit was geworden. Het lag net zo lekker in het gehoor als "Sterrenstof". Later bleek het helemaal niet op het album te staan. Dat is juist hun kracht. Ze sluiten geen compromissen en trekken hun eigen plan. Ze zorgen ervoor dat het geen trucje wordt.’