College tour
Nederland 3, 20.25-21.25 uur

Het was een indrukwekkend beeld in juli dit jaar: de die dag zestien jaar geworden Malala Yousafzai hield een vurige toespraak voor de Verenigde Naties, terwijl ze nog geen tien maanden eerder een kogel door haar hoofd kreeg geschoten in opdracht van de taliban. De 23-jarige talib die dit deed, was zo nerveus – volgens vriendinnen van Malala trilde zijn arm – dat twee van de drie afgevuurde kogels hun doel misten. Want Malala moest dood, nadat ze in een paar jaar tijd internationaal bekend was geworden als criticaster van de taliban. De aanslag werkte averechts. De Pakistanen baden en masse voor haar herstel, Malala werd een wereldberoemdheid en de situatie in de Pakistaanse Swat-vallei staat op ieders netvlies.

Vanavond is Malala te gast in College tour, nadat ze een hele ommegang gemaakt heeft door de wereld van de Westerse media. Ze ging bovendien op bezoek bij de Amerikaanse president Obama en de Britse koningin en kreeg van alle kanten prijzen toebedeeld. Ze versloeg klokkenluider Edward Snowden en drie Wit-Russische politieke activisten toen het ging om de Sacharovprijs van het Europees Parlement.

Iemand als Irfan Ashraf heeft hier gemengde gevoelens over. Hij was in 2009, toen Malala elf was, een van de eerste journalisten die aandacht besteedden aan het Pakistaanse meisje en haar vader, die directeur was van een meisjesschool in Mingora in de Swat-vallei in Noordwest-Pakistan. Ashraf werkte mee aan de indrukwekkende documentaire Class dismissed, die werd gemaakt voor de website van The New York Times. Iedereen die wil weten waar Malala en haar strijdlust vandaan komen, moet deze documentaire bekijken.

Ashraf wilde dat er aandacht kwam voor wat de taliban in de Swat-vallei aanrichtten: het vermoorden van burgers, het opblazen van meisjesscholen, het publiekelijk kastijden van vrouwen en mannen. Maar niemand had interesse. Om die reden wilde hij het persoonlijke verhaal vertellen van dat charmante schoolmeisje dat zo vloeiend Engels sprak.

Na de aanslag drie jaar later schreef hij in een Pakistaanse krant over het immense schuldgevoel waarmee hij kampte: hij had het leven van een elfjarig meisje misbruikt om zijn verhaal te kunnen vertellen. De heldenverering van Malala maakte hem ongemakkelijk. ‘We vieren onze helden om ze later levend te kunnen begraven,’ schreef hij.

Navrant is dat Malala vernoemd is naar de negentiende-eeuwse strijdster Malalai van Maiwand, die in het gevecht tegen de Britten al op haar achttiende stierf. Toch: wie Malala en haar vader hoort praten, kan onmogelijk alle verantwoordelijkheid bij de media leggen. De familie Yousafzai wil dit zelf.