Zeven jaar nadat Huub Jaspers voor VPRO’s onderzoeksjournalistieke radioprogramma Argos meeliep met een arrestatieteam (AT) gaat hij embedded bij het THTC.

Argos
Zaterdag, radio 1, 12.15-13.00 uur

Wat is het THTC?
Huub Jaspers: ‘Team High Tech Crime, een rechercheteam van de landelijke eenheid van de politie. Het bestaat sinds 2007 en heeft een enorme groei doorgemaakt. Van dertig personen bij de start gaat het nu naar de 120. Het houdt zich bezig met computercriminaliteit. Dat kan gaan om kinderporno, maar ook om het hacken van banken, het platleggen van overheidssites en fraude of afpersing via computers. Ik heb geen harde cijfers gezien, maar het lijkt me logisch dat het toeneemt. Wie vroeger een bank wilde beroven, deed een bivakmuts op, stapte in een busje en reed naar de bank. Tegenwoordig zijn daar heel andere manieren voor. En als dat slim gebeurt, zijn de risico’s een stuk kleiner. Bad guys have gone digital.’
 
Hoe werkt digitaal afpersen?
‘Je zit op internet en opeens blokkeert je computer en verschijnt het bericht: “Hier is de politie. We hebben geconstateerd dat u een strafbaar feit gepleegd heeft.” Daarna volgen een serie wetsartikelen en krijg je melding dat er een boete van vijftig of honderd euro betaald moet worden. De computer gaat op slot en doet niets meer. Vervolgens moet je op een tankstation een bepaald type voucher kopen met een speciale code. Die moet je doorgeven en stelt de crimineel ergens ter wereld in staat om de “boete” te innen. In het beste geval wordt de blokkade dan opgeheven, maar dat hoeft niet. Dat gebeurt op intimiderende wijze waarbij zelfs webcams worden overgenomen. Stel je voor, je ziet een politiebericht en tegelijkertijd verschijnt je eigen hoofd in een venstertje. Daar schrikt iedereen van, ook omdat die beelden opgeslagen kunnen worden. Big brother is watching you.’
 
Wie is die big brother?
‘Deze aanvallen gebeuren door netwerken van computers, botnets, die in verschillende landen aan elkaar gekoppeld zijn. Daarbij gebruiken criminelen veel tussenstations, soms zonder dat de eigenaren dat weten.’

Honderd euro is niet de moeite waard.
‘Nee, maar duizend keer honderd wel. Volgens de politie doen lang niet alle slachtoffers aangifte, omdat ze zich schamen. Het kan zijn dat ze porno hebben gekeken en niet willen dat de politie dat ziet. Daarnaast is de registratie van aangiften niet optimaal. Want waar moet je die doen? Dit soort criminaliteit bestrijden vraagt om andere rechercheurs.’

En met hen ben jij mee geweest?
‘Ja, onder meer bij een inval waar computers in beslag werden genomen en een arrestatie plaatsvond. Verdachten moeten worden opgepakt wanneer ze achter hun computer zitten zodat het werkgeheugen nog is na te gaan en er nog niets vergrendeld is. Het gaat om figuren die heel handig zijn met computers. In extreme gevallen houden zij hun computer aan door een pedaal ingetrapt te houden. Zodra ze opstaan gaat die uit en schiet in de vergrendeling. Een bescherming tegen slordigheid.’
 
Waarom wilde je met het THTC mee?
‘Het is interessant om een team in opbouw te zien. Nieuwe rechercheurs worden aangetrokken en die jonge, digitale nieuwkomers moeten samenwerken met de traditionele agenten. Dat zijn twee totaal verschillende werelden. Daarnaast speelt nu een discussie over hun bevoegdheden. Minister Opstelten vindt dat ze in de toekomst moeten mogen hacken en heeft daar een wetsvoorstel voor ingediend. De vraag is of dat verstandig is.’
 
Je gaat ‘embedded’? Wat betekent dat?
‘Ik kan niet alles zomaar publiceren. Je hebt met privacybelangen van verdachten te maken, en ook technieken en namen van agenten moeten geheim blijven. En natuurlijk mag een rechtszaak niet kapot gaan doordat er een journalist bij was. Is allemaal contractueel vastgelegd. Maar ik heb wel alles opgenomen. Voor uitzending luistert het THTC mee en moet er misschien ergens tien seconden uit. Bij het AT leverde dit geen problemen op.’
 
Leent cybercriminaliteit zich wel voor radio?
‘Dit is wel moeilijker dan bij het AT. Daar was het toch: huppakee, de boom tegen de deur. Qua stof is het nu minder sexy. Meer inhoud en minder spektakel, maar er zitten radiofonisch heel mooie dingen tussen. Onder meer van een geweldstraining. Daar leert men nooit met de vuist te slaan maar altijd met de handpalm. Want schedels zijn zo hard, dat je anders je eigen botten kapot slaat. Is best leuke radio.’

meer over high tech crime