klik op akkoord

Jurgen Tiekstra ,

Hoeveel klokkenluiders zijn er nodig om ons het privacygevaar van het internet nu écht te doen inzien?

3Doc: Terms and Conditions May Apply
Ned 3, 21.35-22.30 uur

De toen nog volstrekt onbekende informatiespecialist Edward Snowden werd in mei dit jaar een wereldberoemde klokkenluider doordat hij blootlegde wat de National Security Agency (nsa) doet. Deze Amerikaanse geheime dienst heeft volgens hem rechtstreeks toegang tot de databases van bedrijven als Apple, Google, Skype, Yahoo en Microsoft. Zonder veel controle heeft de NSA zicht op de internetcommunicatie van en naar Amerikaanse burgers. Los daarvan bespioneert de NSA ook andere landen. De Europese Unie was het slachtoffer, evenals in elk geval Brazilië.

Toch komt Edward Snowden niet voor in de nieuwe documentaire Terms and conditions may apply. Deze film van de Amerikaan Cullen Hoback, die naar eigen zeggen gedurende de opnames van een filmmaker veranderde in een heuse activist, handelt over de privacygevaren van het internet. Heel, heel veel van die waarschuwingen zijn niet nieuw, maar al zo oud als de opkomst van Google rond 2000 en het begin van Facebook in 2004. Toch zijn ze wel urgenter, nu het werk van de NSA goed zichtbaar wordt.

Snowden mag dan ontbreken, de NSA komt wel uitgebreid naar voren in de documentaire. Volgens Cullen Hoback vormt de commerciële gretigheid van Facebook en co om privégegevens te vergaren een explosieve combinatie met de ijver van inlichtingendiensten om hun land te bewaken. Hij citeert een medewerker over Facebook: ‘It’s really a dream come true for the CIA.’
Getuige de documentaire is Snowden niet de eerste klokkenluider waar het gaat om de nsa. Denk aan nsa-medewerker Russel Tice die in 2005 naar The New York Times lekte over onwettelijk afluisteren door zijn werkgever. Denk ook aan Mark Klein, werkzaam bij telecombedrijf AT&T, die niet lang daarna meldde dat zijn werkgever met de nsa samenwerkte.
Maar er waren nóg meer NSA-klokkenluiders, met namen als William Binney, Thomas Drake en Thomas Tamm. Ze worden niet in de documentaire genoemd, maar wierpen al licht op de strategieën van de NSA jaren voordat Edward Snowden in 2009 voor de dienst ging werken. Maar zowel Snowden als filmmaker Hoback hadden gehoopt dat Obama verandering zou brengen.
Hoback begint zijn documentaire heel simpel: bij de ellenlange lijst voorwaarden waarmee een gebruiker instemt voordat hij een dienst van Google, Apple, Facebook kan gebruiken. Natuurlijk neemt niemand de tijd om dit juridische breiwerk te ontwarren. Maar in deze doodsaaie tekst, die de weg verspert naar een nieuwe app of sociaal netwerk, staat wel vermeld wat er gebeurt of kan gebeuren met je privégegevens. Als practical joke vermeldde het Britse spelletjesbedrijf Gamestation eens dat wie instemde met de gestelde voorwaarden het recht afstond op zijn of haar ‘onsterfelijke ziel’. De kans is klein dat één van de gebruikers het is opgevallen.