Fast Opera Productions brengt sinds 2008 nieuwe opera’s op toegankelijke manieren voor het voetlicht. Zoals met hun operaversies van actualiteiten, te zien op YouTube en Brava nl klassiek

Fast Opera Productions
Brava nl klassiek, 18.00-18.05 uur

Joost van Velzen is een boomlange tenor en hij ligt op de grond. In een fietsbroek, naast een racefiets. Gevallen als gevolg van een blikje bier dat naar hem toe werd gegooid door een toeschouwster van een wielerwedstrijd. ‘Een’ wielerwedstrijd? Dé misschien wel, namelijk de Tour de France, maar dan zogenaamd, in de versie van FOP: Fast Opera Productions. En dan kan alles.
Het is een zaterdagmiddag aan het begin van de zomer en het is even opgehouden met regenen. In een straatje in Amsterdam-Noord vinden de opnamen plaats van een nieuwe online fast opera zoals fop er dit jaar elke maand een maakt: in een minuut of vier passeert er een in operavorm gegoten commentaar of reactie op een actuele gebeurtenis. De verkoop van de Pier van Scheveningen, het instorten van een kledingfabriek in Bangladesh, de troonswisseling; de zeven vaste fop-leden (zes muzikanten en een sopraan) aangevuld met zakelijk leider Nander Cirkel kiezen steeds iets uit het nieuwsaanbod dat hen inspireert om te ‘verfoppen’. Wat zoveel betekent als: iemand vervolgens vragen een libretto te maken, een componist benaderen om nieuwe muziek te laten schrijven, en aan de hand daarvan te boeken wie er nodig is voor het vertolken van het instrumentale en vocale geluid. Op een zaterdag komt dan alles en iedereen bij elkaar. ’s Ochtends vinden de opnamen in de geluidsstudio plaats, ’s middags wordt het benodigde beeld bij elkaar gespeeld, geplaybackt en geschoten.
De eerder genoemde Cirkel is zowel cameraman als editor, voor de regie van Tour pour tous? is vandaag Paul Kramer present. Kramer: ‘De producente van het Avroprogramma Museumgasten dat ik regisseerde, kende Caroline Cartens, sopraan bij fop, en zij zei me dat ze op korte termijn iemand zochten voor de opnamen van het eerste filmpje. Dit is de vijfde keer dat ik meedoe, voor mij is het een dagje spelen, kijken welke werkelijkheid we met wat er is kunnen maken.’
© FOP

Joost van Velzen in Tour pour tous?

Professionaliseren
Een dagje spelen betekent ook: niemand verdient er geld mee. Dorine Schoon, hoboïste en artistiek leider: ‘Vooralsnog participeert iedereen naast zijn eigenlijke werk, dat voor de meesten van ons bestaat uit freelancen bij verschillende orkesten en ensembles. We vinden het ontzettend leuk om op deze manier, met veel enthousiasme van alle betrokkenen en zo’n korte productietijd, iets als dit in elkaar te zetten. Maar we hebben zeker plannen om fop te professionaliseren, onze ambitie is om binnen een paar jaar een van de geijkte muziektheater- annex opera-ensembles van Nederland te worden.‘
Fop werd in 2008 opgericht, de online opera’s startten dit jaar, na eerder flitsopera’s op uiteenlopende locaties gespeeld te hebben. ‘Dat gaan we vanaf 2014 weer doen. Voor ons is opera een goede manier om hedendaagse muziek op een speelse, originele en toegankelijke manier aan een publiek te presenteren, om te laten horen en zien dat het niet per se ingewikkeld is, wat vaak gedacht wordt.’ De filmpjes staan op YouTube – ‘We krijgen heel veel reacties, vanuit allerlei hoeken, mensen zijn vaak vooral verrast dat dit ook kan onder de noemer “opera”’ –, muziekzender Brava nl klassiek zendt sinds kort elke eerste vrijdag van de maand de nieuwste productie uit. Schoon: ‘Deze vorm is ook een reactie op de culturele bezuinigingen. Mensen worden daar soms zenuwachtig van, wij willen bewijzen dat je ook nu je creativiteit kunt laten stromen.’
Fop kreeg eerst subsidie, daarna wierf het wat geld via voordekunst.nl; een vorm van crowdfunding. Tijdens de opnamen voor Tour pour tous? zijn voor het eerst figuranten nodig, en daarvoor is het donateurbestand benaderd. Het groepje dat is komen opdagen, speelt publiek langs de wielerroute. De kopligger, vertolkt door de voor deze editie aan fop deelnemende Van Velzen, wordt niet toegejuicht; hij heeft namelijk in een interview iets bekend waarvan men niet gecharmeerd is. Caroline Cartens: ‘Het is bizar hoe de werkelijkheid ons libretto heeft ingehaald. Kort voor we onze partijen gingen inzingen, kondigden Franse tegenstanders van het in mei in Frankrijk gelegaliseerde homohuwelijk aan dat zij de Tour de France zullen gebruiken om hun ongenoegen te laten blijken. We gebruiken daarom nu als titel hun actienaam, maar dan met een vraagteken erachter.’

Middelvinger
De internationale actualiteit van dit onderwerp is ook reden geweest om voor het eerst in het Engels te zingen. Cartens: ‘Dan kan iedereen begrijpen waar het over gaat.’ Zij speelde tijdens de eerste opnamen van de dag de interviewster (Opera) tegenover de bekennende wielrenner (Pierre Brasfort), gemodelleerd naar het gesprek dat Oprah Winfrey met Lance Armstrong voerde. ‘Those are your words?’ ‘Those are my words.’ Nu komt ze aanlopen met blikjes bier, zodat violiste Hadewijch Hofland iets heeft om mee te gooien. Hofland: ‘Sinds ik één keer m’n middelvinger in een opera heb opgestoken, omdat ik daar zo’n goede blik bij scheen te hebben, moet ik vaker de aso spelen.’
Nadat Cirkel al filmend heeft meegefietst met de koploper, nemen hij en Kramer de valscène door. Het asfalt is nat, de achterband van de racefiets zojuist lek gereden, men moet wachten op een passant, en nog een, en nog een, maar de stemming blijft goed. Kramer: ‘Joost, jij mag weer liggen.’ Van Velzen, die recent met Cartens in Dido en Aeneas nog in een uitvoering door Barokopera Amsterdam stond: ‘O, ik hoef niet meer te fietsen? Alleen nog maar te vallen?’ En daar gaat hij.