De grote Peter Vos Avond
Cultura 24, Zaterdag, 20.00-22.01 uur
Illustratoren, Nederland heeft ze van statuur en grote verscheidenheid. Thé Tjong-Khing, Peter van Straaten, Joost Swarte, Peter Pontiac, Typex – om er maar ’s enkele te noemen. Misschien heeft het zakformaat van Nederland daar wel iets mee te maken. Dat kleinschalige van illustraties, dat ligt ons misschien gewoon goed. Illustraties, tenslotte, zijn kleine heldere vensters op een zo veel grotere, ingewikkelde wereld.
Met aanzienlijk technisch vakmanschap en een flinke dosis humor van de subtielere soort tekende ook de Utrechter Peter Vos zich door een lange en rijke carrière. Vos belandde eind jaren vijftig via het roemruchte Amsterdamse studentenperiodiek Propria Cures bij Vrij Nederland. Daar metamorfoseerden zijn cartoons gaandeweg in het Leeuwtje van de rubriek ‘Terzijde’. Voor zover je in Nederland van een illustratie-instituut kon spreken: de Vos-leeuw was er een. En niet zomaar een toevalstreffer door populariteit. Leeuw werd met ambachtelijke precisiepen getekend. Geen haartje, geen nagel, geen spiertje miste. Leeuw werd ook gedagdroomd door een fijnzinnige geest. Die geest stroomde, al dan niet bijgeschonken uit een fles van Vos’ preferentie, bijkans over van fabels, geschiedenisfeitjes, commedia dell’arte-figuren, literaire citaten en anekdotes. Van filosofietjes en falderietjes allerlei.
Daartussendoor fladderden, duikelden, zoefden, waggelden, kwinkeleerden, flierefloten immer en overal de vogels. In de observaties en verhalen van de belezen allessponzer Peter Vos was het gevederde volkje alomtegenwoordig. Dat is ook te horen in Chris Kijnes Marathoninterview uit 2003. Causeur-bij-vocatie Vos is tijdens het ochtendgesprek – op vpro.nl integraal te beluisteren – allerbest op dreef. Vrijwel meteen zingen de vogels mee in zijn woorden. Zoals ze met z’n tallozen door zijn oeuvre zwerven.
Naar aanleiding van de Vos-expositie Metamorfosen in het Rembrandthuis (van 8 juni tot 6 oktober) dook Cultura24 in de omroeparchieven. En kwam boven met een rijk gevulde thema-avond, met onder andere de documentaire Peter Vos uit 1969. Daarin volgt Hans Keller zijn leidend (met een ei) voorwerp door diens geliefde Utrecht. Van kroeg als Vanouds De Vriendschap tot kerk als vanouds de Dom. Getekend wordt er vanzelfsprekend ook.
Misschien ligt het duurzame en elegante van het Vossiaanse universum, behalve in de aangenaam ouderwetse detailbezetenheid, in het uitgesproken niet-cynisme van de toon en de voorstellingen. Scherpzinnigheid hoeft niet te ontaarden in naargeestigheid, lijkt iedere tekening opnieuw (zachtjes) te zeggen. Kijk, daar kriskrassen de mussen over het witte papier. Het moet een mooie Vos-dag zijn geweest.