de vader van tonio

College tour
Nederland 3, 20.25-21.25 uur

Wat is er toch met Patrizio Canaponi gebeurd? De schrijver van Nederlands-Italiaanse afkomst debuteerde in 1978 in het literaire tijdschrift De Revisor met het verhaal ‘Bruno Tirlantino, of de bruiloft van prinses Ann’ en publiceerde datzelfde jaar de verhalenbundel Een gondel in de Herengracht, waarmee hij zich manifesteerde als een speelse en fantasierijke verteller. Hij won de Anton Wachterprijs en critici prezen zijn ‘verbluffende virtuositeit’. In 1979 verscheen nog de korte roman De draaideur en daarna is Canaponi spoorloos verdwenen. De manier waarop hij in het niets is opgelost doet denken aan de verdwijningen van de Franse actrice Jacqueline Sassard, hoofdrolspeelster van Claude Chabrols Les Biches, en van de Amerikaanse vakbondsman Jimmy Hoffa. Is hij slachtoffer geworden van de lupara bianca, het witte geweer, zoals de Siciliaanse maffia een liquidatie noemt waarbij geen lijk wordt teruggevonden? In het literaire milieu wordt al jaren gefluisterd dat de schrijver A.F.Th. van der Heijden er achter zit. Zijn literaire carrière begon immers op het moment dat Canaponi van het toneel verdween. Beiden waren vertegenwoordigers van het academisme, een literaire stroming die door sommigen als gekunsteld werd verguisd en door anderen toegejuicht als een overwinning van de verbeelding op de anekdotiek. Het gat dat Canaponi achterliet kon Van der Heijden opvullen met zijn oeuvre dat stilistisch weliswaar minder barok is, maar thematisch grote overeenkomsten vertoont met dat van Canaponi. Misschien kan Twan Huys tijdens zijn gesprek met Van der Heijden in College tour eens vragen naar zijn betrokkenheid bij Canaponi’s verdwijning.
Met zijn optreden in College tour verbreekt Van der Heijden een stilzwijgen van drie jaar. ‘Dit is de gelegenheid om, na het kluizenaarschap volgend op de dood van mijn zoon, weer naar buiten te treden,’ schreef hij in een brief aan Huys. Op 23 mei 2010 werd Van der Heijdens 21-jarige zoon en enig kind Tonio op de fiets aangereden door een auto. Een jaar na diens dood publiceerde Van der Heijden Tonio – een requiemroman, een 633 pagina’s tellend monument voor zijn zoon. Tonio was vernoemd naar Tonio Kröger, een romanfiguur van Thomas Mann. Op de omslag van Tonio staat hij afgebeeld als Oscar Wilde, een zelfportret dat hij als student aan de fotoacademie als opdracht moest maken. Toch zag hij geen literaire carrière voor zichzelf in het verschiet. ‘De Nederlandse literatuur en ik, dat is een ramp,’ zou hij tegen zijn vader hebben gezegd. In een recensie in de Volkskrant constateert Arjan Peters dat Van der Heijden zijn zoon alsnog de literatuur heeft binnen geloodst. De schrijver die zichzelf liquideerde heeft zijn zoon onsterfelijk gemaakt.