Voormalige chefs van Israëls veiligheidsdienst Shin Bet vertellen over hun werkwijze, beslissingen en twijfels.

VPRO Import: The Gatekeepers
Nederland 2, 20.20-22.00uur
Heel de wereld kent Israëls geheime dienst Mossad, maar het belang van de binnenlandse veiligheidsdienst Shin Bet zal in het buitenland al snel worden onderschat. Shin Bet waakt over de veiligheid in Israël en de bezette gebieden, informeert en adviseert daarbij de premier en speelt dus een belangrijke rol in de politieke besluitvorming. De dienst houdt zich onder andere bezig met terreurbestrijding en opereert geheel achter de schermen. Tot in de jaren negentig bleven de topfiguren binnen Shin Bet zelfs geheel anoniem.
Het is dan ook hoogst opmerkelijk dat in de documentaire The Gatekeepers (2012) alle zes nog in leven zijnde oud-chefs van Shin Bet op camera een boekje open doen over activiteiten die vanaf de Zesdaagse Oorlog in 1967, toen Israël zijn grondgebied flink uitbreidde, onder hun verantwoordelijkheid plaatsvonden. Deze Oscargenomineerde documentaire was begin maart ook al op Arte en ard te zien. De chefs bieden een kijkje achter de schermen van de
Israëlische bezettingspolitiek, vertellen onbekommerd over de liquidatie van Palestijnse leiders, de bombardementen op Gaza, maar ook over de terreur die orthodoxe joodse kolonisten uitoefenen in de bezette gebieden. De interviews worden aangevuld met unieke archiefbeelden en 3d-animatie die is gebaseerd op foto’s van de beschreven gebeurtenissen.
Filmmaker Dror Moreh wist de muur van geheimhouding rond Shin Bet te doorbreken toen hij tot zijn verrassing gehoor vond bij oud-chef Ami Ayalon, voor de Arbeidspartij lid van de Knesseth en minister zonder portefeuille in het veiligheidskabinet. Met diens hulp kreeg hij ook vijf andere oud-chefs, actief tussen 1980 en 2011 maar nog steeds met politieke invloed, voor de camera. Wat ze vertellen over hun successen en mislukkingen is niet misselijk. Het verhaal van de mobiele telefoon die in de handen van een terrorist moest ontploffen wordt met smaak verteld. Anderzijds horen we ook over hun morele twijfels inzake arrestaties, executies en folterpraktijken. Routineus wordt verteld en getoond hoe een Palestijns dorp werd ‘overgenomen’, de mannen werden samengedreven en de ‘terroristen’ afgezonderd. Soms werden honderden arrestaties per nacht verricht. Een oud-chef vertelt dat hij zo bezig was met de verfijning van repressiemethoden dat de Palestijnse kwestie zelf bij hem helemaal uit beeld raakte.
Naar de motieven van de oud-chefs om in de openbaarheid te treden blijft het gissen. Vermoedelijk wilden ze hun geweten ontlasten, oprecht verantwoording afleggen en hun bezorgdheid en twijfel uiten over Israëls huidige veiligheidspolitiek. Al bestaat ook de mogelijkheid dat ze juist wilden aantonen dat Israëls strijd tegen terrorisme gerechtvaardigd was.
Evident is in elk geval wel dat het gevoerde beleid weinig perspectief biedt voor de toekomst en Israël juist schade berokkent, zoals Israëlische legerchefs al hebben toegegeven.