bij het rechte eind

VPRO import: The law in these parts
Nederland 2, 23.50-1.20 uur
Met welke gevolgen Israël zijn gezag in de sinds 1967 bezette gebieden uitoefent, valt regelmatig in de media te zien, maar op welke rechtsbasis het dit gezag kan doen gelden is veel moeilijker uit te leggen. Precies de reden waarom er niet veel aandacht aan wordt besteed. Ra’anan Alexandrowicz heeft in zijn documentaire The law in these parts (2012) een effectieve manier gevonden om de ‘rule of law’ die de Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook na 1967 kregen opgelegd te visualiseren. Hij interviewde negen rechterlijke magistraten. Niet bij hen thuis of op kantoor, maar op een set waar zij, in een zwarte leren fauteuil achter een zwaar houten bureau gezeten, kalm maar vasthoudend door de regisseur worden ondervraagd, terwijl op een groen scherm achter hen archiefmateriaal wordt geprojecteerd. Kortom, de setting van een rechtszaal, waar ditmaal de magistraten zelf terechtstaan.
Voor het eerst in hun leven vertellen Israëlische rechters, aanklagers en juridisch adviseurs voor de camera over het militaire rechtssysteem in de bezette gebieden. Ze zitten er soms zichtbaar ongemakkelijk bij wanneer Alexandrowicz hen het hemd van het lijf vraagt. Waarom heeft Israël honderden nieuwe wetten uitgevaardigd voor de bezette gebieden? Wat was er dan mis met het bestaande rechtssysteem? Antwoord: omdat de Israëlische wet alleen kan worden toegepast als je de Palestijnen het staatsburgerschap verleent. Waarom worden Palestijnse militanten omschreven als ‘krijgsgevangenen’? Waarom zijn Palestijnen die Israël binnendringen ‘infiltranten’? Enzovoorts. In 1967 zouden de bezette gebieden in juridische zin niet zijn bezet, maar ‘in beheer overgenomen’, waarmee de basis werd gelegd van een systeem van rechtsongelijkheid dat nu al 45 jaar steeds verder wordt ‘verfijnd’ omdat het geen recht kán doen aan de praktijk.
De film vertelt de geschiedenis van die bezetting, hoe een volk kon dat tientallen jaren stateloos is gehouden kon worden geregeerd. Zo zijn al duizenden wetten en verordeningen verzonnen, en honderdduizenden Palestijnen door militaire rechtbanken veroordeeld. Die Palestijnen zelf komen in The law in these parts niet aan het woord, luidde de kritiek, maar Alexandrowicz, die ook het hangijzer marteling aan de orde stelt, wilde vooral het Israëlische publiek een spiegel voorhouden. De reacties op de documentaire waren gemengd en de meeste ondervraagde rechters waren niet tevreden met het resultaat. Alexandrowicz legt de vinger op de zere plek: met moderne rechtshandhaving valt een bezetting niet goedschiks te verenigen.