gefluit, gedreun, stof, vuur en as

Die 5 dagen in mei
Nederland 2, 23.00-23.55 uur

In de eerste oorlogsdagen kregen Duitse troepen wel Rotterdam-Zuid en het Noordereiland in handen, maar ze slaagden er niet in het centrum en de Maasbruggen te veroveren. Vier dagen later, op 14 mei 1940, werd geheel onverwacht het stadscentrum gebombardeerd, vermoedelijk op bevel van Hitler zelf die het allemaal te lang vond duren. Zoals de Duitse opmars ook bij de Grebbeberg (zie de eerder uitgezonden documentaire Helden zonder glorie) en bij Den Haag (De verloren overwinning) trager verliep dan verwacht. Een terreurbombardement op onbeschermde burgers in een stad met beperkte luchtafweer moest Rotterdam en vervolgens Nederland alsnog op de knieën krijgen. Daarbij werd het centrum verwoest, er vielen achthonderd doden en tachtigduizend inwoners raakten dakloos. De stad capituleerde, en een dag later heel Nederland. In Herinneringen aan vuur (2012, Heddy Honigmann), de laatste documentaire in de vijfdelige reeks Die 5 dagen in mei, draait het niet om voornoemde feiten, maar om persoonlijke herinneringen aan het bombardement, een aanpak die al in 2007 met succes door Marc Schmidt werd gebezigd in In mei. Rotterdam 1940. Pratende hoofden dus, veelal van tachtigers die het destijds van nabij meemaakten, aangevuld met archiefbeelden van Rotterdam voor, tijdens en na het bombardement. Met getuigen die geen idee hadden van de verschrikkingen die hun te wachten stonden en die vertellen over chaos, paniek en onzekerheid, over stiftjes die uit een heldere hemel vielen, gefluit van bommen, gedreun van explosies, stof, vuur, as en rokende puinhopen. Hoe angst, dood en geweld je tot in je diepste wezen aantasten. Anderzijds gaat het ook over de blijdschap te hebben overleefd, of over het weerzien met verwanten die ook ongedeerd bleven.
De belofte om de oorlogshandelingen uit de meidagen van 1940 – in de nationale geschiedschrijving niet altijd op waarde geschat – weer onder de aandacht te brengen, is hiermee door Die 5 dagen in mei ingelost. Slotsom: ondanks Duitse overmacht is door het Nederlandse leger doorgaans dapper verzet geboden. Waarvan akte.