Sunny Bergman ontmoet haar voormalige heldin Amerikaans feministe Naomi Wolf, maar de ontmoeting gaat niet zoals gehoopt. Wolf blijkt last te hebben van defensief white feminism.

Naomi Wolf – schrijfster, wereldberoemd feministe en voormalig ‘adviseur vrouwenzaken’ van Bill Clinton - was vroeger een heldin voor me. Ze leerde mij en talloze jonge vrouwen wereldwijd dat feminisme cool was, dat de strijd nog lang niet gestreden was en dat het politiek relevant was om populaire cultuur te deconstrueren. Haar bestseller The Beauty Myth - over het onderdrukkende schoonheidsideaal voor vrouwen - was dé inspiratiebron voor mijn documentaire Beperkt Houdbaar. Ik heb haar toen proberen te interviewen, maar agentschappen en publiciteitsmedewerkers hielden dat tegen.

Groot was daarom mijn vreugde toen ik werd gevraagd om met haar in gesprek te gaan tijdens een avond over feminisme 4.0 in de Amsterdamse Balie. Ik verkneukelde me stiekem bij het zelf feliciterende idee dat we vast zusterlijk stomdronken zouden worden, blij over zoveel herkenning in elkaars gedachtegoed.

Maar Naomi Wolf is tijdens de avond niet meer mijn gedroomde feministische heldin. Voor ik kan uitleggen waarom, eerst even een toelichting over een groter probleem. Voor veel vrouwen is westers feminisme namelijk een weinig inclusieve beweging - omdat de ervaring van witte hoogopgeleide vrouwen centraal staat. Intersectionality is een belangrijk concept in deze: het idee dat maatschappelijke onderdrukking op een snijvlak van de verschillende onderdelen van iemands identiteit kan plaatsvinden. Naast seksisme hebben sommige vrouwen immers ook last van onder meer racisme, homofobie, islamofobie en classisme - problemen waar witte hoogopgeleide heteroseksuele vrouwen zoals ik niet mee geconfronteerd worden.

_____________________________________________________________________________
'White privilege betekent dat je nooit bent behandeld als dommer, gevaarlijker of oversekst vanwege je huidskleur'

Sunny Bergman

unieke individuen

Het bovenstaande onderwerp komt ter sprake tijdens het panelgesprek en Wolf reageert onverwachts defensief en geïrriteerd: ‘Laten we de tijd van al die beschuldigingen achter ons laten en elkaar gewoon als unieke individuen zien!’ Schrijfster Laila Ezzeroili - mede gesprekspartner- zegt stoïcijns: ‘Met alle respect. Het is 2015.’ ‘Pardon?’ reageert Wolf beledigd. Ezzeroili: ‘Intersectionality is niet verleden tijd. Het is nu.’ Waarop publiciste Nancy Jouwe, die ook aan tafel zit, zegt: ‘Anders hadden we nu de zwarte feministische beweging niet gehad. And lord knows we need one!’

Even later in het gesprek vraagt Wolf: ‘Maar hoe kan mijn witte huidskleur iets over mij vertellen? Hoe kan je zeggen: “Omdat je een witte vrouw bent kun je daar geen mening over hebben!” Dat is gewoon racistisch! Hoe is dat niet racistisch?’

Ik leg haar uit dat racisme een systeem van onderdrukking is - waar witte mensen gedurende de gehele wereldgeschiedenis nooit onder geleden hebben. White privilege betekent dat je geen last hebt van racisme. Dat is wat een witte huidskleur kan vertellen: je bent nooit behandeld als dommer, gevaarlijk of oversekst vanwege je huidskleur.

‘Maar ik heb nu heel veel pijn. Ik ben gedeeltelijk gehandicapt, ’ zegt Wolf plots. Alsof daarmee haar status en haar voordelen als witte vrouw teniet gedaan worden.

andere perspectieven

Dit is wat mij het meest teleurstelt: waarom kan Wolf niet tegen kritiek? Met haar verongelijkte houding doet Wolf precies waar white feminism van beschuldigd wordt: niet openstaan voor ervaringen die buiten de zogenaamd gangbare witte norm vallen. Natuurlijk is het complex: als je je als witte vrouw uitspreekt over het specifieke mengsel van racisme en seksisme wat zwarte vrouwen ten deel valt, kan gezegd worden ‘Dat is niet jouw verhaal!’ Terwijl: als je er niks over zegt, ben je niet inclusief.

Maar het minste wat je kan doen is ruimte geven voor andere perspectieven en erkennen dat je eigen positie niet maatgevend noch leidend is.  

(Hieronder kun je de hele avond in de Balie zien. Ik kom na een uur en vijf minuten aan tafel.)