Moeders moeten niet klagen- lees ik in verschillende columns. Moeders hebben het namelijk veel minder zwaar dan vroeger (vanwege wasmachines en ander huishoudelijke apparatuur). Vrouwen die wel klagen over het moederschap zijn verwende prinsesjes, niks gewend.
Waarom deze analyses? Twee vrouwen hebben een boek geschreven waarin ze stellen dat het moederschap best zwaar is. En vervolgens bediscussieert het rondreizende mediacircus deze Kwestie naar hartenlust. Ingezonden brieven stroomden binnen.
Twee journalisten schreven een ludiek en tegelijk serieus boek waarin ze aangeven dat ze het moederschap best zwaar vinden. 'Zeur niet' en 'Stop dat prinsessengedrag', luidden de meeste reacties. Sunny Bergman ziet het anders.
_____________________________________________________________________________
'Me dunkt dat het voor de meeste vrouwen vroeger, zonder stemrecht, de pil en als huwelijkse eigendom van de man veel zwaarder was dan nu.'
wissewasjes
De opiniemakers van het kamp ‘verwende prinsesjes’ zeggen iets soortgelijks ook over mijn werk. In een andere vorm, maar woorden van dezelfde strekking: ‘Sterke vrouwen hebben helemaal geen last van schoonheidsdwang of sletvrees!’ Of: ‘Navelstaarder!’ En natuurlijk: ‘Weet je wat pas erg is? Uithuwelijking van minderjarigen! Genitale verminking!! Jij houdt je bezig met wissewasjes!!!’
Het laatste noem ik ‘de inflatie van leed’ argument. Als je die argumentatie logisch doorvoert kan je het alleen over genocide hebben. Dat is namelijk het allerergste wat er bestaat.
Deze inflatie van leed argumentatie wordt ook toegepast door te stellen dat moeders van nu niet mogen klagen omdat het lang geleden, zonder wasmachine, goede gezondheidszorg en tien hongerige kwakkelende kinderen veel zwaarder was.
Me dunkt dat het voor de meeste vrouwen vroeger, zonder stemrecht, de pil en als huwelijkse eigendom van de man veel zwaarder was dan nu.
Maar dat neemt toch niet weg dat er nog steeds werkelijke problemen zijn?
Bijvoorbeeld de combinatie werk/zorg en mannen die nog niet genoeg geëmancipeerd zijn om een eerlijk deel van het huishouden te doen. Of de armoede van alleenstaande moeders. Of de druk op kinderen om binnen een normatief systeem te passen. Of het wegvallen van sociale netwerken rondom het gezin vanwege individualisme. Immers: it takes a village to raise a child- maar zo’n ‘dorp’ is niet altijd gemakkelijk te vinden.
Dat het moederschap dus zwaar is, kan ik alleen maar volmondig beamen. En daarover vrijuit praten blijkt ingewikkeld. De mythe van de vrouw als natuurlijke verzorger doordrenkt nog steeds ons collectieve bewustzijn.
De Engelse Rachel Cusk schreef tien jaar geleden ‘In het land van moeders’- waarin zij op briljante wijze verslag doet van de eerste verwarrende jaren met baby’s en kleine kinderen. Ze beschrijft hoe ze na een gebroken nacht op een regenachtige dag thuis zit met twee dreinende kinderen waar elk uur aanvoelt als een rotsblok wat ze eigenhandig moet verplaatsen. O wat herkende ik dat gevoel.
Ik interviewde Cusk een tijd geleden op een literair event, en ze vertelde me dat men – in reactie op haar boek- vond dat ze uit de ouderlijke macht gezet zou moeten worden. Het heilige moederschap mocht niet zomaar besmeurd worden.
_____________________________________________________________________________
'Ik wil een lans breken voor kwetsbaarheid'
niet huilen!
Daarom wil ik een lans breken voor kwetsbaarheid. Toegeven dat je iets moeilijk vindt is niet zwak. Moederschap kan wanhopig maken, al is het alleen maar omdat het moeilijk is gelukkiger te zijn dan je ongelukkigste kind.
Kwetsbaarheid is ook een drijvende kracht binnen mijn eigen werk. Als je iets persoonlijks maakt, moet jezelf niet sparen, maar juist zoeken naar je eigen zwaktes. Hetgeen waar we ons het meest voor schamen, zoals onverklaarbaar verdriet, ijdele hoop en vervelende neuroses, is ook dat wat ons bindt, wat ons menselijk maakt. En als lezers of kijkers zich herkennen in deze menselijke gebreken, kan er even een nieuw licht op vastgeroeste denkpatronen schijnen.
Ik vraag me af wat er achter het ‘je moet niet zeuren’ sentiment zit. Gisteren vertelde een vriendin me dat haar moeder altijd zei: ‘Niet huilen! Anders geef ik je iets om te huilen!' Misschien zijn mensen die vooral vinden dat mensen zich aanstellen ook heel streng voor zichzelf. Ik zie steeds samengeknepen billen voor me als ik aan deze 'niet-aanstellen' mensen denk.
Natuurlijk kunnen sommige mensen die veel praten over hoe moeilijk ze het hebben soms simpelweg een schop onder de kont gebruiken. Maar eerlijk zijn over zwakte is wat anders dan zwelgen in zelfmedelijden. Het is de eerste stap naar bewustzijn en verandering. Onderdrukken en mooi weer spelen lijkt me uiteindelijk niet bevrijdend.