De kat en het debat

Op mijn Facebooktijdlijn verschijnt een gesponsord verkiezingsfilmpje van het account van Lodewijk Asscher. Troost heet het filmpje en het gaat over Asschers favoriete kunstvorm: muziek. Hij vertelt, aan de hand van een persoonlijke anekdote over een zieke oom, hoe muziek recht zijn ziel ingaat.

Op Twitter zie ik een #tbt-post van Geert Wilders met een foto waarop hij kroelend met zijn reeds overleden poes poseert. ‘Ik mis haar. Lieve Lola. #Lola.’ 

Terug op Facebook klik ik op een nieuw VVD-filmpje: een compilatie van de lach van Rutte. ‘Kies voor een optimist’ is de boodschap. 

Ik scrol en klik me door de campagnes heen. Troost, rouw, optimisme: allemaal woorden zonder wortels. Er wordt van alles gezegd, maar eigenlijk niets gecommuniceerd.

De politiek doet aan emotioneel wedijveren, al jaren. Maar met de opmars van het populisme wordt de druk voor politici om zichzelf als waarachtig mens neer te zetten hoger en hoger. Lijsttrekkers doen er alles aan om hun menselijkheid te tonen, om te laten zien wat hen emotioneert. Daarmee hopen ze de kiezer te overtuigen van hun goede inborst. Door iets van jezelf bloot te geven, sla je een brug en maak je de weg vrij om contact te maken. En contact leidt tot vertrouwen. En vertrouwen leidt tot zetels.

Dat is de theorie. Maar het paradoxale is dat het vertrouwen in de politiek steeds meer afneemt. En dat komt denk ik niet doordat het nou zo slecht gaat met Nederland. Het wantrouwen neemt evenredig toe met de geforceerde personifiëring van de politiek. Politici zwaaien met allerhande persoonlijke emoties, zonder die daadwerkelijk op tafel te leggen. Het ene wordt gezegd, het andere bedoeld.

Asscher positioneert zich in het filmpje Troost als echt gevoelsmens, maar ontroerd is hij niet. Rutte lacht inderdaad veel, maar hij is noch grappig noch een optimist. Hij lacht vooral om kritiek onschadelijk te maken. Wilders twittert een emotionele herinnering aan wijlen zijn poes – net op het moment dat hij weer een debat heeft afgezegd.

Politici komen met emoties op de proppen als het hen goed uitkomt. Dat is niet lief, ontroerend of optimistisch. Dat is diep cynisch. Want een debat win je niet met een dode kat. En je bouwt er al helemaal geen land mee op. 

Hoe persoonlijker de lijsttrekkers campagne voeren, hoe meer ik van hen lijk te vervreemden. Er wordt niets echt blootgegeven, er wordt geen brug geslagen en de weg is niet vrij om contact te maken. Emoties zijn alleen nog maar strategie, waardoor het moeilijk is om te zien wie onze lijsttrekkers echt zijn.

Het bombardement aan persoonlijke emoties trekt een mistgordijn op rond de wezenlijke problemen die we als land het hoofd moeten bieden, en waar politici een antwoord op horen te formuleren. Problemen die je niet oplost door ze weg te lachen of door ze weg te moffelen met een gesponsorde Facebookpost over troost.

Gevoelens zijn geen handelswaar, die je in de uitverkoop doet om meer stemmen te krijgen. Gevoelens dienen als kompas om het land de goede kant op te sturen.

Nicolaas Veul is programmamaker bij de VPRO. Zo streamde hij zijn leven voor Super Stream Me, ging hij achter de geraniums kijken in Oudtopia en knuffelde hij veel dieren voor het VPRO Jeugd-programma Beestieboys. Nicolaas zit ook op Twitter en hij schrijft elke twee weken een column voor vpro.nl.