Speelt het Westen in Oekraïne net zo’n vuil spel van eigenbelang als Rusland? Chris Kijne zegt een beetje ja, maar nog veel meer nee.

Ja, ik moet het, vrees ik, nog één keer over Oekraïne hebben. Dat komt door dit stuk in de Volkskrant. 

Ik ken die basis. Dat wil zeggen, niet deze, maar een soortgelijke bij de stad Zvolen in het oosten van Slowakije. En zoals iedere Sovjet-keuken in iedere Sovjet-flat van de Oder-Neisse tot Wladiwostok er veertig jaar hetzelfde uitzag, met overal dezelfde formica-keukentafel met hetzelfde geruite plastic kleedje er op, zo zijn die bases ook inwisselbaar.

In Zvolen werd ik rondgeleid door mijn toenmalige zwager Janko, die er jarenlang had gewerkt als luchtverkeersleider. Het was voorjaar 1990 en de Russen waren weg. Van de ene op de andere dag vertrokken. De geopende hekken, de verlaten gebouwen, de kaalslag waar het terugtrekkende Rode Leger zijn apparatuur met stopcontact en al uit de muur had getrokken, de half verbrande paperassen op de grond, de deels afgescheurde stafkaarten aan de muur: dichterbij geschiedenis in wording was ik nog nooit geweest.

Dat netwerk van voormalige militaire sovjet-steunpunten, dat nog steeds in heel Oost-Europa ligt te verstoffen en te vervallen, kwam me weer levendig voor de geest door de reportage van Jan Hunin. En het bleef me door de geest zweven tijdens de discussie die ontstond nadat ik deze analyse van The Economist had rondgetwitterd.

lelijke warmongers

In het kort: Poetins kleptocratie is maar uit op één ding, het destabiliseren van de verloren gebieden in Oost-Europa, er is geen enkele garantie dat hij het bij Oekraïne zal laten en daar moet het Westen hard en duidelijk tegen in het geweer komen. Niet met wapens voor Oekraïne, maar wel met héél veel politieke en economische steun. En wat wapens betreft moet de NAVO-grens heilig zijn.

En ja, daar kwam de te verwachten reactie op, in dit geval van @lennartvdl. Die, om een lange discussie kort te maken, betoogde dat het misschien iets te simpel was om Poetin als de enige boosdoener op dit slagveld neer te zetten. Want zaten er aan met name Amerikaanse kant niet ook een paar lelijke warmongers met foute belangen. En hadden die alle narigheid niet over ons afgeroepen?

Ter adstructie stuurde hij dit artikel. Het noemt inderdaad een indrukwekkende waslijst van mannen en paarden aan de andere kant. Die zich al in de jaren negentig verzameld hebben in een comité dat te pas en te onpas uitbreiding van de NAVO bepleit, ter meerdere eer, glorie en winstcijfers van de grote wapenfabrikanten in Amerika. En meer in het bijzonder voor de Oekraïne, graanschuur als het is: in het belang van grote spelers in de agri-business als ADM, Cargill, Monsanto en tractor-fabrikant John Deere.

Russische splinter

En dus is het tweeledige argument: maakt de Economist het ons niet wat al te makkelijk door uitsluitend te wijzen op de Russische splinter en de balk in ons eigen oog te verzwijgen? En heeft Poetin mutatis mutandis niet een punt, wanneer hij zegt dat de NAVO een agressieve expansie-politiek in zijn achtertuin voert?

Het is alweer een oude en inmiddels sterk gepolariseerde discussie. Waar ik toch nog één keer op in wil gaan. Omdat ik dus opeens weer over die oude Sovjet-basis in Zvolen liep. En omdat ik daar, toen, heb ervaren wat mijn standpunt nu nog steeds bepaalt: die landen zijn veertig jaar bezet geweest.

Veertig jaar. Bezet. Door een leger. Met bases die er nu nog liggen.

En de mensen in die landen realiseren zich dat die bases er nog liggen. En weten misschien beter dan wij hoe Rusland, en zeker het huidige Russische regime, de wereld ziet. Dat werd laatst nog eens helder uitgelegd door de vaste analyticus van Bureau Buitenland, slavist Joris van Bladel:

invloedssferen

De Russen zijn nooit opgehouden de wereld te zien in invloedssferen en controle over de buitengewesten. En ze zullen iedere kans grijpen om die controle terug te krijgen. Waarbij ze zich, zoals Ruslandkenner Wierd Duk hier uiteenzet, als het even kan niet zullen storen aan de grenzen van het voormalige Warschau-pact.

En dan nu die hamvraag: wordt aan onze kant, op instigatie van de wapenfabrikanten en John Deere niet precies hetzelfde spel gespeeld, tot en met de door flyers uitgelokte ‘coup’ in Kiev aan toe? Hebben wij niet bergen boter op ons hoofd, of anders gezegd: wordt ons burgers in het westen niet een rad voor ogen gedraaid en zijn wij willige pionnen in het vuige machtsspel van het Amerikaanse militair-industriëel complex?

Mijn antwoord is ja, maar nog veel meer nee. Want wat je ook over de macht van het militair-industriële gezelschap kan zeggen: absoluut is die niet, in tegenstelling tot die van de Poetin-kleptocratie.

En wat je ook wilt denken over het vuige plan om de Oekraïners onze tractoren aan te smeren: ik vind het minder erg dan de manier waarop Poetin alleen al met zijn eígen landgenoten omgaat.

En hoezeer er ook machinaties zijn geweest van westerlingen die de NAVO wilden uitbreiden: de overheersende factor bij die uitbreiding waren de inwoners van de voormalige Warschau-pact-landen die zich zeer bewust waren van de oude Sovjet-bases. En die daar voorlopig even liever Amerikanen dan Russen zagen.

En tenslotte de coup in Kiev, georkestreerd door die neo-conservatieve complotteurs onder aanvoering van havik Robert Kagan, die immers getrouwd is met staatssecretaris Victoria Nuland, die ‘fuck the EU’ riep en vervolgens Jatsenjoek tot premier liet benoemen?

Ze kunnen veel hoor, die Amerikanen, maar een volksbeweging bij elkaar flyeren als die op Maidan in de wintermaanden van 2014, dat lijkt me hoog gegrepen. Die kwam misschien toch voort uit het verlangen van de Oekraïners om in zo’n land als, bijvoorbeeld, het onze te wonen. Militair-industriëel complex of niet.

Want dat lijkt mij de bottom-line.