De Amerikaanse politica Elizabeth Warren strijdt voor een betere infrastructuur en tegen ongelijkheid. Ze is een heldin, betoogt Chris Kijne.
Het hoogtepunt van mijn jongste vakantie – nee , maak u geen zorgen, dit wordt geen zomercolumn – was toch echt het bezoek aan de SUN-studio’s. U weet het natuurlijk, maar voor de jongeren: daar in een betrekkelijk onooglijk gebouwtje aan Union Avenue in Memphis, smeedde Sam Phillips, met hulp van Elvis, Johnny Cash, Carl Perkins en Jerry Lee Lewis, begin jaren vijftig de Rock & Roll. En ik was er toch maar mooi bij.
Natuurlijk, er waren anderen en er zijn langere cultuurhistorische lijnen. Maar het is niet voor niets, zoals de gids, voor de honderdduizendste keer, maar met dat bewonderenswaardige frisse Amerikaanse enthousiasme vertelde, dat Bob Dylan op zijn knieën zakte en de grond kuste bij het kruisje waar Elvis stond toen die, dollend met muzikanten in een pauze tussen opnames waar Philips niks in zag, zijn eerste versie van ‘It’s Alright Mama’ zong.
Heilige grond, dus ook voor de buslading Engelse bejaarden met wie ik er stond. De muziek die hun jeugd gevormd heeft, de cultuur, Amerika jaren ’50, waar zij en ik hun halve leven lang tegenop keken.
En natuurlijk: juist daar in Memphis en alles ten zuiden daarvan, was segregatie en bittere armoede toen nog aan de orde van de dag. Maar ook wat dat betreft was de doorbraak in de SUN-studio’s zo veelzeggend voor het pad dat Amerika van daar zou volgen. Want Elvis werd populair met zwarte muziek. Hij luidde voor een muzikaal deeltje alles in wat later burgerrechtenbeweging en sociale vooruitgang zou worden, met name onder Johnson en zijn ‘War on Poverty’, maar ook onder Nixon, Ford en Carter.
Wat er daarna in Amerika is gebeurd - zeg maar vanaf Reagan - heb ik tijdens de rest van de reis naar New Orleans gezien. Toegegeven: op de Highway 61 naar het zuiden, de Blues Highway, kan je gewoon doorrijden. Maar de ongelijk liggende betonplaten zorgen er wel voor dat je wakker blijft. En vrijwel alles daar omheen lijkt qua infrastructuur meer op de – no offense – buitenwijken van Nairobi dan op het wegennet van de Shining City upon a Hill die Reagan beloofde te bewaken.
Met als dieptepunt de Lower Ninth Ward in New Orleans zelf, de wijk die het hardst getroffen is door Katrina. Bijna tien jaar na dato is meer dan de helft van de huizen nog steeds dichtgetimmerd, voor zover ze niet op instorten staan. En de wegen bestaan niet uit asfalt met af en toe een gat, maar zijn dirt-roads met kuilen en af en toe een stukje asfalt.
Het is een bekend verhaal: de Amerikaanse infrastructuur is abominabel. De analyse van de oorzaak is meer omstreden. Ik hou het, en moest tijdens die vakantie vaak aan haar denken, op de analyse van Elisabeth Warren, senator uit Massachusetts die haar roem dankt aan dit filmpje, gemaakt tijdens de succesvolle campagne voor de zetel van de overleden Ted Kennedy. Een filmpje dat, niet toevallig, ook over wegen gaat.
Elizabeth Warren is, naar mijn bescheiden mening, de interessantste politicus van dit moment in de Verenigde Staten. Met haar voortdurende kritiek op het ‘broken system’ in de VS verwoordt ze een gevoel dat sinds de financiële crisis in Amerika wijdverspreid is, ver over de partijgrenzen heen: banken, bedrijven en superrijken worden bevoordeeld ten opzichte van de hardwerkende middenklasse en de armen.
Warren treedt op als bestrijder van banken en is pleitbezorger van een overheid en een belastingsysteem die mogelijk moeten maken dat er ook in de Lower Ninth Ward wél asfalt op de wegen ligt. Deze track-record maakt haar tot één van de interessantste mogelijke kandidaten voor het Witte Huis in 2016.
Doet ze het? Het is de vraag. Maar het zal toch niet toevallig zijn dat het boek dat voor de memoires van Hillary als minister de meeste aandacht trok, dat van Elisabeth Warren was. John Cassidy bespreekt het in de New York Review of Books dan ook in die termen.
En natuurlijk gaat Hillary het doen. En dan zal ze winnen ook.
Of dachten we dat in 2008 ook?
Het discours van Warren sluit naadloos aan bij het debat dat door die andere moderne held van links is aangezwengeld: Thomas Piketty met zijn vrijwel onweerlegbare analyse van de steeds schever wordende vermogensverdeling in de wereld. Dus droom ik gewoon even door. En was allerminst verbaasd, maar wel blij verrast, toen ik onlangs deze beide nieuwe helden op hetzelfde podium zag.
Zet daar ook maar een kruisje.
Misschien dat er ooit mensen op hun knieën gaan om de grond te kussen.